Қазіргі заманауи технологиялар заманында компьютерсіз жұмыс істеуді елестете алмаймыз. Ал Сіз өзіңіз қолданатын пернетақтаның пайдалы құпияларын білесіз бе?
иллюстрациялық фото: ашық дереккөзден
Көптеген мақалаларды немесе қандай да бір бағдарламаны орнату нұсқаулығын оқығанда, пернелер комбинациясын кездестіруге болады (мысалы: Ctrl-C, Ctrl-V, Win-R, Alt-Tab, Alt-F4 және т.б.). Егер Сіз әлі күнге дейін олар жайлы білмесеңіз, онда біздің мақалада таныса аласыз. Оларды қолдану өте пайдалы әрі оңай.
Пернетақта пернелері атқаратын қызметіне қатысты келесідей топтарға бөлінеді:
• Енгізу пернелері (алфавиттік-цифрлық) – мұнда қарапайым баспа машинасында болатын пернелер жинақталады, яғни әріптік, сандық және символдық пернелер.
• Басқару пернелері – бұл пернелер жеке немесе басқа пернелермен бірге басыла отырып нақты әрекеттерді орындайды. Көбінесе CTRL, ALT, Windows белгісі бар перне және ESC қолданылады.
• Функционалдық пернелер – арнайы тапсырмаларды орындау үшін қолданылады. Олар F1, F2, F3 және ары қарай F12-ге дейінгі пернелер тізбегінен тұрады.
• Орын ауыстыру пернелері – бұл пернелер құжаттарда, веб-беттерде және мәтінді түзетуде орын ауыстыру үшін қолданылады. Оларға бағыттауыш пернелер, сондай-ақ, HOME, END, PAGE UP, PAGE DOWN, DELETE және INSERT пернелері жатады.
• Сандық пернетақта – бұл бөлім сандарды тез енгізу үшін өте ыңғайлы. Ондағы пернелер қарапайым калькулятор немесе есептеу машинасына сәйкес жинақталған.
Енді, әр топтың қызметіне ЖЕКЕ әрі НАҚТЫ тоқталайық:
Енгізу пернелері
Деректерді енгізу пернелеріне негізгі алфавиттік-цифрлық және символдық пернелер, сондай-ақ төмендегідей пернелер енеді:
CAPS LOCK – бір рет басу арқылы бас әріптерді енгізу режиміне көшеміз, ал екінші рет басқан кезде ол қасиеті өшіріледі;
SHIFT – бас әріптерді енгізу үшін;
TAB – курсорды бірнеше бос орынға (абзац) жылжыту үшін;
ENTER – жаңа жолға өту үшін;
БОС ОРЫН – курсорды бір бос орынға жылжыту үшін;
BACKSPACE – курсордың алдындағы символды немесе белгіленген тексті өшіру үшін қолданады.
Функционалдық пернелер
F1 — анықтаманы шақыру;
F2 – белгіленген элементтің атын өзгерту;
F3 – файл немесе бумаларды іздеу;
F4 – Windows жетектегішінде (проводник) адрестік жолдар тізімін көрсету;
F5 – белсенді терезені жаңарту (обновить);
F6 – жұмыс үстелі немесе терезе экранындағы элементтер арасында жылжу;
F7 – дұрыс жазу (Правописание);
F8 – ерекшелеу;
F9 – ерекшеленген өрістерді жаңарту;
F10 – ағымдағы бағдарлама мәзірі жолына көшіп, белсенді ету;
F11 – белсенді терезені үлкейту және кішірейту;
F12 – құжатты сақтау сұхбаттық терезесін ашу.
Орын ауыстыру пернелері
Бұлар құжат ішінде немесе мәтінді түзету кезінде курсорды оңға, солға, алға, артқа жылжыту үшін қолданылады.
HOME – курсорды жолдың басына апарады;
END – курсорды жолдың соңына апарады;
CTRL+HOME – құжаттың басына ауысу;
CTRL+END – құжаттың cоңына ауысу;
PG UP – курсорды немесе бетті бір экран жоғары көтереді;
PG DN – курсорды немесе бетті бір экран төмен түсіреді;
DELETE – курсордан кейінгі символды немесе белгіленген тексті өшіреді, ал Windows-та белгіленген элементті жою немесе себетке (корзина) орналастыру үшін қолданылады. INSERT – қою режимін қосу/өшіру үшін қолданылады.
Сандық пернетақта
Цифрлық пернетақта 0-ден 9-ға дейінгі сандардан, +(қосу), -(алу), *(көбейту), /(бөлу), сондай-ақ, ондық бөлшектік үтірден тұрады. Бұл символдар басқа пернелерде орналасқан болса да, цифрлық пернетақтада сандарды және математикалық амалдарды тез, бір қолмен енгізу мүмкіндігін сыйлайды. Цифрлық пернетақта NUM LOCK пернесі арқылы қосылып/өшіріліп отырады. Егер, NUM LOCK өшірілуі болса, цифрлық пернетақта орын ауыстыру пернелері ретінде қолданылады.
Үш негізгі қосымша пернелер
PRTSCN ( PRINT SCREEN) – экран бетін суретке түсіріп, оны компьютер жадысындағы алмасу буферіне көшіреді. Оны Microsoft Paint немесе басқа бағдарламаға сурет ретінде қойып, сол бағдарлама арқылы баспаға беруге болады. (Орындалатын әрекеттер: Alt+PrintScreen – белсенді болып тұрған терезені ғана суретке түсіреді, ал Shift+PrintScreen – экранды баспаға береді.)
SCRLK (SCROLL LOCK) – бұл пернені басу көптеген бағдарламаларға әсер етпейді. Бірақ, кейбір бағдарламаларда оны басу бағыттауыш пернелер – PAGE UP және PAGE DOWN әрекетін өзгертеді.
PAUSE/BREAK – бұл перне көп қолданыла бермейді. Кейбір ескі бағдарламаларда бұл пернені басу бағдарламаны тоқтатады немесе CTRL–мен бірге басу оның орындалуын тоқтатады.
Ең негізгі пернелер жиынтығы
SHIFT+CTRL,SHIFT+ALT – пернетақтадағы әріптерді (қазақша, орысша, ағылшынша және т.б.) өзгерту;
CTRL+C – белгіленген элементті көшіру (копировать);
CTRL+X – белгіленген элементті қиып алу (вырезать);
CTRL+V – белгіленген элементті қою (вставить);
CTRL+Z – әрекетті кері қайтару;
CTRL+Y – әрекетті қайталау;
CTRL+S – ағымдағы файлды немесе құжатты сақтау;
DELETE – белгіленген элементті жойып, себетке(корзина) орналастыру;
SHIFT+DELETE – белгіленген элементті себетке орналастырмастан жою;
CTRL + оң жақ бағыттауыш (→) – курсорды келесі сөздің басына орналастыру;
CTRL + сол жақ бағыттауыш (←) – курсорды алдыңғы сөздің басына орналастыру; CTRL + төмен жақ бағыттауыш (↓) – курсорды келесі абзацтың басына орналастыру; CTRL + жоғарғы жақ бағыттауыш (↑)—курсорды алдыңғы абзацтың басына орналастыру;
CTRL+SHIFT + бағытшалары бар пернелер – мәтін фрагменттерін белгілеу;
SHIFT + бағытшалары бар кез-келген перне – жұмыс үстелінде немесе терезеде бірнеше элементтерді және құжатта мәтінді белгілеу;
CTRL + бағытшалары бар кез-келген перне + БОС ОРЫН (пробел) – жұмыс үстелінде немесе терезеде бірнеше жеке элементтерді белгілеу;
CTRL басып тұрып, тышқан көрсеткіші арқылы таңдау – бірнеше элементтерді еркін түрде таңдау;
SHIFT басып тұрып, тышқан көрсеткіші арқылы таңдау – бірнеше элементтерді жалпы таңдау;
CTRL+A – терезедегі немесе құжаттағы барлық элементтерді белгілеу;
ALT+F4, CTRL+W – ағымдағы терезені жабу немесе белсенді болып тұрған бағдарламадан шығу;
ALT + БОС ОРЫН – белсенді болып тұрған терезенінің қосымша мәзірін ашу;
CTRL+F4 – белсенді болып тұрған құжатты жабу(біруақытта бірнеше құжаттарды ашатын бағдарламаларда қолданылады);
ALT+TAB – бір элементтен келесі элементке көшу;
CTRL+ALT+TAB — бағыттауыш пернелерді қолдану арқылы бір элементтен басқа элементке көшу;
CTRL + тышқанның айналма жүгірткіші – жұмыс үстеліндегі белгішелер өлшемін өзгерту;
ALT+ESC – элементтерді ашылған реті бойынша циклді түрде ашып, алмастыру; SHIFT+F10 – белгіленген элементтің қосымша мәзірін ашу;
CTRL+ESC – «Пуск» мәзірін ашу;
ESC – ағымдағы тапсырманы кері қайтару;
CTRL+SHIFT+ESC, CTRL+ ALT+ DELETE – тапсырмалар диспетчерін ашу;
Компакт-дискті қойған кезде SHIFT пернесін басу – компакт-дискіні автоматты түрде ойнату режиміне көшу.
Windows белгісі бар пернемен бірге басылатын пернелер жиынтығы
Windows белгісі бар перне – «Бастау»(«Пуск») мәзірін ашу және жабу;
Windows +PAUSE – операциялық жүйенің қасиеттері туралы терезені ашу;
Windows+D – жұмыс үстелін көрсету;
Windows+M – барлық терезелерді жинақтау(Свертывание);
Windows+SHIFT+M – жұмыс үстеліндегі барлық жинақталған терезелерді қалпына келтіру;
Windows+E – «Менің компьютерім» белгісінашу;
Windows+F – файлдар мен бумаларды іздеу;
CTRL+ Windows +F – компьютерлерді іздеу (желіге қосылған жағдайда);
Windows+L – компьютерді құлыптау немесе қолданушыларды алмастыру;
Windows+R – «Орындау» сұхбат терезесін ашу;
Windows+U – арнайы мүмкіндіктер орталығын ашу;
Windows жетектегішінде бірге басылатын пернелер жиынтығы
Төменде Windows жетектегішінде бумалармен, терезелермен жұмыс істеуде қолданылатын пернелер комбинациясы көрсетілген:
CTRL+N – жаңа терезе ашу;
CTRL+SHIFT+N – жаңа бума құру;
END – белсенді терезенің төменгі жағына көшу;
HOME – белсенді терезенің жоғарғы жағына көшу;
ALT+ENTER – белгіленген элементтің қасиеті туралы сұхбат терезені ашу;
ALT + «←» — алдыңғы буманы қарап шығу;
ALT +«→» — кейінгі буманы қарап шығу;
CTRL+E – іздеу жолын таңдау;
Win+Shift+әріптер – басылған әріптен басталатын бума немесе файлды белгілеу;
Shift+Enter – белгіленген буманы жаңа терезеде ашу;
Символдарды түзету
CTRL+SHIFT+F – қаріпті таңдау;
CTRL+SHIFT+P – қаріп өлшемін таңдау;
CTRL+D – қаріпті өзгерту терезесін ашу;
SHIFT+F3 – әріптер регистрін өзгерту;
CTRL+B – символдарды қалың қаріппен (жирный) жазу;
CTRL+U – символдарды асты сызылған ұаріппен (подчеркнутый) жазу;
CTRL+SHIFT+W – символдардың астын сызу, бірақ бос орындар сызылмайды;
CTRL+SHIFT+D – символдардыңастын екі сызықпен сызу;
CTRL+SHIFT+H – жасырын мәтінге айналдыру;
CTRL+I – символдарды курсивті қаріппен жазу;
CTRL+SHIFT+K – барлық әріптерді кіші әріппен жазу немесе бұрынғы қалпына келтіру;
CTRL+«=» — жоғарғы индекске айналдыру;
CTRL+ПРОБЕЛ – белгіленген символдардан қосымша форматтауды алып тастау;
CTRL+SHIFT+Q – белгіленген символдарды Symbolшрифтімен форматтау;
SHIFT+F1 – символдар форматтары туралы ақпаратты шығару;
CTRL+SHIFT+C – форматтауды көшіру;
CTRL+SHIFT+V – форматтауды қою.
Абзацтарды форматтау
CTRL+0 – ағымдағы абзацтағы мәтінді бір жол төмен түсіру немесе қалпына келтіру;
CTRL+E – абзацты ортасы бойынша(по центру) түзету;
CTRL+J – абзацты ені бойынша(по ширине) түзету;
CTRL+L – абзацты сол жақ бойынша(по левому краю) түзету;
CTRL+R – абзацты оң жақ бойынша(по правому краю) түзету;
CTRL+M – сол жақтан шегініс(бос орын) тастау;
CTRL+SHIFT+M – сол жақтағы шегіністі(бос орын)жою;
CTRL+T – аралық (выступ) тастау;
CTRL+SHIFT+T – аралықты азайту;
CTRL+Q – белгіленген абзацтардан қосымшаформаттауды алап тастау;
CTRL+SHIFT+S – стильді қолдану;
CTRL+SHIFT+N – «Обычный»стилін қолдану;
CTRL+SHIFT+L –«Список»стилін қолдану;
Құжаттармен жұмыс істеу
CTRL+N – жаңа құжат құру;
CTRL+O – құжаттарды ашу;
CTRL+W, CTRL+F4 – құжаттарды жабу;
ALT+CTRL+S – құжат терезесін бөлу;
CTRL+S, SHIFT+F12 – құжатты сақтау;
CTRL+P – құжатты баспаға беру.
Дайындаған: Б.Ерман,
Тағы оқыңыз:
Заманауи гаджеттер топтамасы: 2000 түрлі ас әзірлейтін робот пайда болды
Ата-ана баласының интернетте НЕ ІСТЕП отырғанын қалай БАҚЫЛАЙ алады?
