Бүгінгі таңда әлемде ғылым мен бизнестің жоғары табысты ынтымақтастығының көптеген сәтті мысалдары бар.
ERNUR.KZ. Инновацияның алтын кеніштері: ғылыми жаңалықтар қалай құнды активтерге айналуы мүмкін.
"Ғылым саласы қаржы айналымы миллиардтаған долларды құрайтын алып индустрияға айналды. Технологиялық ірі корпорациялардың құны триллион долларға жетті. Нейрожелі және жасанды интеллект революциялық үдерістерге бастау болып жатыр. Бір сөзбен айтсақ, заман өте жылдам өзгеріп жатыр. Біз осы өзгеріске бейімделуіміз керек. Әйтпесе, өркениет даңғылынан қалып қоюымыз мүмкін. Түпкі мақсатымыз – көшке ілесетін емес, сол көшті бастайтын елдердің қатарында болу», – деді Президент ғалымдар, академиктер мен сарапшылар алдында сөйлеген сөзінде.
Бүгінгі таңда әлемде ғылым мен бизнестің жоғары табысты ынтымақтастығының көптеген сәтті мысалдары бар.
Мысалы, фармацевтика ғылымның пайдалы салаға айналуының жарқын иллюстрацияларының бірі. Фармацевтикалық компаниялар жаңа дәрі-дәрмектерді зерттеуге және дамытуға көп қаражат жұмсайды және бұл зерттеулер көбінесе күрделі және ұзақ мерзімді жобалар болып отыр. Алайда, нарыққа жаңа дәрі-дәрмектерді сәтті енгізу фармацевтикалық компанияларға үлкен пайда әкелуі мүмкін.
Мысалы, Gilead Sciences фармацевтикалық компаниясы әзірлеген "Sovaldi" С гепатитіне қарсы препарат компанияға миллиардтаған доллар табыс әкелген ең тиімді медициналық препараттардың біріне айналды. Gilead компаниясының Sovaldi, Harvoni және Epclusa (соңғы екі дәрі - Sovaldi комбинациясы) сатылымы 2014 жылы толық дебютінде 10 миллиард доллардан астам, ал 2015 жылы 19 миллиард доллардан астам соманы құрады.
Табысты сала ретіндегі ғылымның тағы бір тамаша мысалы – технология индустриясы. Apple, Google, Amazon және т.б. сияқты ірі технологиялық компаниялар жаңа технологияларды зерттеуге және әзірлеуге орасан зор қаражат салады, содан кейін олар нарықта сатылады. Мысалы, жаңа смартфондар, компьютерлер, бағдарламалық қамтамасыз ету және басқа да технологияларды жасау компанияларға өнімдер мен қызметтерді сатудан миллиардтаған доллар табыс әкелуі мүмкін. Бұл брендтердің соңғы өнімдері көпшілікке жақсы таныс деп ойлаймыз.
Ауыл шаруашылығы - ғылым пайдалы өнеркәсіпке айналған тағы бір сала. Генетикалық инженерия, өсімдіктер мен жануарлардың жаңа сорттарын әзірлеу, дақылдар мен өнімділікті бақылау үшін дрондар мен сенсорлық жүйелерді пайдалану сияқты заманауи агротехнологиялар ауылшаруашылық компанияларына өнімділік пен өндіріс тиімділігін арттыруға мүмкіндік береді. Бұл шығындарды азайту және өнімділікті арттыру арқылы компаниялардың пайдасының артуына әкелуі мүмкін. Мысалы, Monsanto компаниясының "Roundup Ready" жобасы (Bayer корпорациясының еншілес кәсіпорны). Монсанто roundup гербицидіне төзімді соя мен мақтаның генетикалық түрлендірілген сорттарын әзірледі, бұл фермерлерге арамшөптермен тиімді күресуге және өнімділікті арттыруға мүмкіндік берді. Бұл жоба Monsanto үшін коммерциялық жетістік болды, бұл компанияға 2017 жылы шамамен 11 миллиард доллар табуға мүмкіндік берді.
Ғылымды коммерцияландырудың перспективалы бағыттарының бірі - ғарыш индустриясы. SpaceX, Blue Origin және басқалары сияқты ірі ғарыш компаниялары зымырандарды, спутниктерді, ғарыш аппараттарын және басқа да ғарыш жүйелерін дамыту сияқты ғарыштық технологиялар бойынша ауқымды ғылыми зерттеулер мен әзірлемелер жүргізуде. Бұл әзірлемелерді коммерциялық спутниктерді ұшыру, ғарыш туризмі және ғарыштық ғылымды зерттеу мен дамытуды қоса алғанда, әртүрлі мақсаттарда пайдалануға болады. Ғарыштық технологияларды сәтті орналастыру компаниялар үшін жоғары пайдаға және жаңа нарықтар мен мүмкіндіктерді құруға әкелуі мүмкін. Мәселен, тек 2021 жылы ғана Илон Масктың компаниясы 100 миллиард доллардан астам деп бағаланды.
Көріп отырғаныңыздай, ғылыми зерттеулер мен әзірлемелерге инвестиция салатын компаниялар мен ұйымдар жаңа технологияларды коммерцияландыру, лицензияларды, патенттерді және басқа да зияткерлік құқықтарды сату арқылы айтарлықтай пайда таба алады.
Дегенмен, ғылымды коммерцияландырудың кейбір аспектілері қоғамда сұрақтар тудыруы мүмкін. Мерзімді түрде этикалық дилеммалар гендік инженерия, деректерді пайдалану, зияткерлік меншікті қорғау және басқа аспектілерде туындайды. Сондай-ақ ғылыми әзірлемелердің қолжетімділігі және оларды қолдану әлеуметтік және экономикалық теңсіздіктерді тудыруы мүмкін қаржылық, реттеуші және басқа факторларға байланысты шектелуі ықтимал.
Осылайша, пайдалы сала ретінде ғылымның оң және теріс жақтары бар. Бір жағынан, бұл технологияны, жаңа нарықтар мен мүмкіндіктерді дамытуға, жұмыс орындарын құруға және экономикалық өсуге ықпал етеді. Екінші жағынан, ғылым мен инновацияның тұрақты және жауапты дамуын қамтамасыз ету үшін экономикалық мүдделер мен этикалық аспектілер арасындағы тепе-теңдікті қажет етеді.
