Ұлытау кірісінің жеке және ең жарқын бабы - туризм.
«Қуатты өңірлер – ел дамуының драйвері» ұлттық жобасы екі жыл бұрын Қазақстан халқының өркениеттің негізгі игілігіне тең қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында құрылған болатын. Бұған дамыған инфрақұрылым, жақсартылған көлік коммуникациялары, тұрғын үй-коммуналдық жағдай мен құрылыс кіреді.
Жоба аясында осы салалардың барлығын дамытуға арналған бірнеше мемлекеттік бағдарламалар бір бүтінге біріктірілді. Нәтижесінде көптен бері шешілмей келе жатқан мәселелерді шешу оңтайлана түсті. Ал Ұлытау облысында ұлттық жоба аясында қандай көрсеткіштер байқалады? Жақында дербес облыс статусына қолжеткізген өңірдің экономикалық ахуалы көпшілікті қызықтыратыны рас.
Өңірдің экономикасы неге қабілетті екенін бағалауға болатын негізгі «мен» – жалпы өңірлік өнім (ЖӨӨ). Қарапайым тілмен айтқанда, мұнда өндірілген және көрсетілген барлық тауарлар мен қызметтердің құны. Мәселен, соңғы бір жылда ЖӨӨ 2,5 пайызға өсіп, 1 609,7 миллиард теңгеге жетті. Ал 2023 жылдың бірінші тоқсанында бұл көрсеткіш 13 пайызға өсті.
- 2022 жылдың қорытындысы бойынша жан басына шаққандағы ЖӨӨ республикадағы ең жоғары көрсеткіштердің бірі болды: ол төртінші орында, 7278,4 мың теңгені құрады, бұл орташа республикалық көрсеткіштен 38 пайызға жоғары. Ағымдағы жылдың І тоқсанында өңір үшінші орынға көтеріліп, көрсеткіш 1868,4 мың теңгені құрады, бұл орташа республикалық деңгейден 57 пайызға жоғары, - деп мәслихат депутаттарына облыс әкімі Берік ӘБДІҒАЛИҰЛЫ есеп берді.
Тағы бірнеше маңызды сандар бар. Бұл негізгі капиталға салынған инвестиция көлемі. Ағымдағы жылдың қаңтар-тамыз айларында 96,8 млрд теңгені құрады. Айтпақшы, өткен жылмен салыстырғанда өсім 100 пайыздан асты. Өнеркәсіп өндірісі де жақсы серпін көрсетіп отыр: 717,9 млрд теңгенің өнімі өндірілді. Тау-кен өнеркәсібі секторы да плюс белгісімен және өндіріс көлемінің 5,9%-ға артты.
– 2023 жылға арналған облыстық бюджет республикалық бюджеттен трансферттердің нақтылануы мен түсімі ескеріле отырып, бекітілген бюджетпен салыстырғанда 25 пайызға өсіп, 141,8 млрд теңгені құрады. 2024 жылға арналған облыстық бюджет жобасы бастапқы бекітілген 2023 жылға арналған бюджетпен салыстырғанда 1,2 есеге өсті, деп түсіндірді облыс әкімі.
Бұл көлем, оған қоса республикалық бағдарламаларды қаржыландыру биылғы жылы 8,6 миллиард теңгеге облыс үшін маңызды жобаларды жүзеге асыруға мүмкіндік берді. Сонымен қатар, 2026 жылға дейін нысандарды іске қосудың кешенді жоспары бар. Қазірдің өзінде сегіз кәсіпорын жұмыс істеп тұр.
- Жыл соңына дейін тағы үш жобаны іске қосу жоспарлануда, оған 10 миллиард теңгеден астам инвестиция құйылды. Олар 330-дан астам жұмыс орнын ашады. Жезқазғанда шикі мыс концентраттарын гидрометаллургиялық өңдеу бойынша тәжірибелік зауыт, өнеркәсіптік реагенттер шығаратын химиялық зауыт салынады, Жаман-Айбат кен орны негізінде Жезқазған мыс қорыту зауыты газдандыру арқылы жаңғыртылады, деді Әбдіғалиұлы.
Агроөнеркәсіп кешенінде тағы бес жоба жоспарланған. Оларды іске қосуға екі миллиард теңгеге жуық қаржы бөлінеді. Бірақ бұл инвестиция толығымен өтеледі. Біріншіден, кәсіпорында 230-дан астам облыс тұрғыны жұмыс істей алады, екіншіден, ауыл шаруашылығына инвестиция құю арқылы облыстың, жалпы еліміздің азық-түлік қауіпсіздігі қамтамасыз етілуде.
Шағын және орта бизнесті кез келген аймақтың негізгі драйвері деуге болады. Мысалы, Ұлытауда бұл сегменттегі компаниялардың саны шамамен үштен біріне өсті, бұл 19 мыңнан астам. Облыс тұрғындары кәсіпкерлікпен жиі айналыса бастады, кәсіпкерлер саны 14 пайызға артып, қазір олардың саны 31 мыңнан асты. Бұл негізінен мемлекет қаржыландыратын стартаптарға байланысты.
Мәселен, кәсіпкерлікті дамытудың ұлттық жобасы аясында 7,5 миллиард теңгенің 207 өңірлік жобасы қолдау тапты. Жас кәсіпкерлерге ерекше назар аударылады. Шағын несие олардың іскерлік қабілетін дамытуға көмектеседі. Тек жыл басынан бері белсенді және шығармашыл жастарға 231 миллион теңгенің 49 несиесі берілген.
Бұл қаражат шаруаларға қолдау көрсететін үлкен мүмкіндік. Дәл қазір республикада ауыл тұрғындарының табысын арттыруға арналған «Ауыл аманаты» бағдарламасы жүзеге асырылуда. Осылайша, оның аясында жергілікті шаруалар жылына 2,5 пайызбен шағын несие ала алады.
Ұлытау кірісінің жеке және ең жарқын бабы - туризм. Аймақ өзінің тарихи ескерткіштерімен әйгілі: қорымдар, ежелгі қоныстар, қалашықтар және сақ қорғандары. Ұлы қазақ даласының атмосферасын сезіну біз үшін ғана емес, шетелдік қонақтар үшін де қызықты.
сурет: el.kz
- Қолайлы табиғи-климаттық жағдайлардың арқасында бізде туризмнің барлық түрлерін дамытуға мүмкіндік бар. Ағымдағы жылдың алты айында келуші туристер саны 18 пайызға өсіп, 14 мың адамды құрады. Бұл ретте өңірге келген шетелдіктердің саны екі есеге жуық өсіп, 506 адамды құрады. 2023 жылдың соңына дейін Жезқазғанда 36 төсек-орынға арналған қонақ үй кешенінің құрылысы аяқталады, - деді өңір басшысы.
Бірақ туризмге қанша ақша салсаңыз да, экономиканың басқа салаларындай аймақта сауатты логистика құру мүмкін болмаса, ол да көтерілмейді. Бізге сапалы жол желісі қажет!
– «Қарағанды-Жезқазған» және «Қызылорда-Жезқазған» автожолдарын қайта жаңарту бойынша ағымдағы жылдың қазан айының соңына дейін конкурстық рәсімдерді аяқтау жоспарлануда. Жезқазған-Арқалық тас жолының бойына 20 шақырымдық ірі асфальтбетонның 13-і төселді.Қаражал-Атасу учаскесінде жөндеу жұмыстары жүргізілуде, төрт шақырымы салынды. Сәтбаев – Малшыбай-Жошы хан тас жолын, Домбауыл кесенесін салуға 1 миллиард теңге бөлініп, 4,3 шақырым жол төселді, – деді Берік Әбдіғалиұлы.
Сонымен қатар, басқа да бірдей маңызды бағыттар жаңартылды: Самарқа – Атасу – Айнабұлақ, Қаражал – Шалғия, Ұлытау – Бозтұмсық – Малшыбай – Сәтбаев. Сондай-ақ, Жезқазған қаласының 55 шақырымға жуық көшелері мен елді мекендерінің ішіндегі жолдар да жөнделді. Тоғыз елді мекеннің тұрғындарына да жаңа асфальт төсеу жұмыстары жүргізілуде.
Таза су, ыстық батареялар, газ беру... Мұның бәрі біздің өмірімізді жайлы етеді. Мұның бәрі ғана емес, ең бастысы - үздіксіз жұмыс істеуі. Бірақ бұл фактор қазірдің өзінде қала немесе аймақ тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық саласын қалай қолдайтынына байланысты. 2024 жылдың соңына дейін Ұлытауда Үйтас-Айдос топтық су құбырын толығымен қайта құру жоспарлануда.Биыл бұл іске 4,3 миллиард теңге бөлініп, 12,4 шақырым желі тартылды. Ұлытау және Жаңаарқа аудандарының алты ауылында блоктық модульдер кешені орнатылуда.
– 2023-2024 жылдарға арналған жылу беру маусымына дайындық аясында жылу электр орталығында жөндеу жұмыстары жүргізіліп, жөндеу науқанына барлығы 11,7 млрд теңге бөлінді. Екі қазандық пен үш турбинаның ағымдағы жөндеу жұмыстары аяқталды. 4,2 шақырым жылу желілері жаңартылып, 40,5 шақырымы жөнделді. Жезқазған қаласында да 43,4 шақырым газ құбыры желісі салынып, 219 абонент қосылды, деді облыс әкімі.
Сондай-ақ облыс тұрғындарының әдемі үйлерге оралуға қуанышты болатынына көз жеткізді. Жезқазған мен Сәтбаев қалаларында 65 бес қабатты үйдің қасбеттері жөнделді. Ал аулаларда жаңадан 30 ойын алаңы мен 10 спорт алаңы салынды.
Спортта да жеңістер бар. Қаражал, Жаңаарқа, Ұлытау өңірлерінде қажетті нысандар салынуда. Сондай-ақ облыстың жеке «Ұлытау» футбол клубы мен ауылдардың бірінде спорт мектебі бар. Үйірмелер мен секцияларды жан басына шаққандағы қаржыландыру жүйесі де бар. Бұған жергілікті бюджеттен 200 миллион теңге бөлінген. Солардың арқасында балалар бокс, дзюдо, каратэ, қазақ күресі, спорттық билермен тегін айналысады.
Не десек те, бізді кім емдейді, балаларымыз қайда оқиды және бос уақытымызда не істей аламыз деген сұрақтар бізді әрдайым толғандырып жүретіні рас. Мәселен, «Жайлы мектеп» ұлттық жобасы бойынша Қабанбай батыр ауылында 300 орындық заманауи мектеп ашылады. Жезқазған мен Қаражал қалаларында күрделі жөндеу жұмыстары жүргізілді. Басқаларында 45 пән кабинеті жабдықталды. атындағы мектеп-интернат. Абая резидент еместерге арналған жаңа жатақхана алады. Айтпақшы, көптеген балаларды сабаққа 15 жап-жаңа автобус апарады. Сондай-ақ облыста жаңа университет – «Ұлытау» мемлекеттік техникалық университеті құрылды.
– Денсаулық сақтау саласында Жаңаарқа және Ұлытау аудандарында жалпы құны 1,1 миллиард теңгені құрайтын тоғыз фельдшерлік-акушерлік пункттің құрылысы аяқталуда. Желтоқсан айында құны 200 миллион теңге болатын мүгедек балаларға арналған оңалту орталығы ашылады деп күтілуде. Облыстық кардиологиялық орталық ашылды, деп жалғастырды аймақ басшысы.
Төрт аурухананың ғимараттары да ретке келтірілді: Сәтбаев және Қаражал қалаларында, Жаңаарқа ауданы мен Жезді ауылында. Көптеген шипажайлар жаңа буын жабдықтарымен жабдықталды. Дәрігерлердің қарамағында сарапшылық санаттағы ультрадыбыстық аппараттар, неонатальды, зертханалық және реанимациялық құрылғылар бар. Сатып алуға 2 млрд теңге бөлінді. Оның 500-і республикалық бюджеттен алынып, ауыл денсаулық сақтау саласын жаңғыртуға кеткен, дейді Берік Әбдіғалиұлы.
Құрылыс саласының өсуі – өңірдің табысты әлеуметтік-экономикалық дамуының негізгі көрсеткіші. Құрылыс жүріп жатқан жерде өмір жалғасады, жергілікті халық та өркендейді.
Азамат Жәдігерұлы,
