Балаларды туризмге баулу — шынығу мен тәрбиенің мектебі

көрнекілік үшін фото: .pinterest.com

Қазіргі таңда Қазақстанның әр өңірінде балалар мен жасөспірімдерге арналған туристік үйірмелер мен жасақтар белсенді жұмыс істеп келеді. Мұндай үйірмелердің мақсаты – жас ұрпақтың бойында табиғатты сүю, ел тарихын тану, шыдамдылық пен жауапкершілік қасиеттерін қалыптастыру.

Балалар туризмі – бұл тек серуен немесе демалыс емес, тәрбиенің ерекше түрі. Ол баланы өмірдің қиындықтарына төзімді болуға, ұжымда жұмыс істеуге және қоршаған ортаны қадірлеуге үйретеді.

Қазақстан өңірлеріндегі жас туристік ұйымдар

Бүгінде еліміздің бірнеше облысында балалар туризмі жүйелі түрде дамып келеді.

• Маңғыстау облысында 2025 жылдың қазан айында «Жас турист» облыстық слеті өтті. Бұл шараны Облыстық балалар мен жасөспірімдер туризмі орталығы ұйымдастырды. Слетке өңірдің түрлі колледждері мен мектептерінен ондаған команда қатысып, жорықтық дайындық, бағыт анықтау және экологиялық туризм бойынша жарысты.
• Қарағанды облысында «Ашық әлем. Жас турист. Жасөспірім іздеуші» атты облыстық форум дәстүрге айналған. Бектауата баурайында өткен шараға 20 команда мен 300-ден астам оқушы қатысып, өлкетану, экологиялық бағыттар және жорықтық машық бойынша тәжірибе алмасты.
• Ақтөбе облысының Қалалық жас туристер стансасы 2024 жылы өткен республикалық «Менің Отаным – Қазақстан» туристік экспедициялық жасақтарының слетінде жүлделі орын иеленді. Бұл өңірде мектептер мен қосымша білім беру ұйымдары арқылы туристік бағыттар кең дамып келеді.

Осындай ұйымдар тек жарыс өткізіп қана қоймай, балаларға табиғатта дұрыс бағыт табу, алғашқы көмек көрсету, экологиялық сана мен патриоттық рухты сіңіреді.

Ата-аналарға арналған кеңес

Балаңыздың “Жас турист” үйірмесіне қатысуы – оның жан-жақты дамуы мен өмірге деген белсенді көзқарасын қалыптастырудың тамаша мүмкіндігі. Туристік үйірме – тек саяхат емес, ол төзімділікке, табиғатты қорғауға, бірлесе жұмыс істеуге және өз-өзіне сенімді болуға үйрететін өмір мектебі.

Балаңыздың үйірмедегі жетістігі мен қауіпсіздігі Сіздің қолдауыңызға да тікелей байланысты. Сол себепті төмендегі кеңестерге назар аударуыңызды ұсынамыз:

1. Баланы қызығушылықпен қолдаңыз

Балаңыздың жетістігі ең алдымен ата-ананың жылы сөзінен басталады. Үйірмеде алған әсерін тыңдап, бірге қуанып, жаңа бағыттарға қызығушылығын арттырыңыз.
Мысалы: «Қандай керемет жорыққа барыпсың! Қайда барған ұнады?» – деген қарапайым сұрақтың өзі балаға үлкен мотивация береді.

2. Туристік жабдықтарға жауапкершілікпен қараңыз

Баланың қауіпсіздігі мен жайлылығы – дұрыс жабдыққа байланысты.

• Ыңғайлы аяқ киім, ауа райына сай киім, бас киім міндетті.
• Шам, су, дәретхана қағазы, жеке ыдыс, сүлгі, дәрі-дәрмек сияқты жеке заттар тізімін үйірме жетекшісімен бірге нақтылаңыз.
• Ауыр сөмке балаға физикалық зиян тигізбеуі үшін салмағын бақылаңыз.

3. Дұрыс тамақтану мен ұйқы режимін қадағалаңыз

Туристік жорықтарға қатысатын балада денсаулық пен төзімділік маңызды.

• Үйде де пайдалы тамақтануға дағдыландырыңыз;
• Қатты шаршағаннан кейін жеткілікті ұйқы алуы тиіс;
• Жорық алдында тәтті, майлы немесе газды тағамдардан шектеу керек.

4. Табиғатты сүюге тәрбиелеңіз

Туризм тек қозғалыс емес, табиғатқа деген сүйіспеншілік.
Балаңызға қоқыс тастамау, өсімдіктерге зиян келтірмеу, жануарларды мазаламау мәдениетін үйретіңіз.
Бұл да – отбасынан басталатын экологиялық тәрбие.

5. Топтық жауапкершілікті сезінуге көмектесіңіз

Туристік топ – кішкентай қоғам. Онда бірлік, тәртіп, өзара көмек қажет.
Балаңызға “ұжымда жауапкершілік алу”, “достарына көмектесу”, “ортақ іске үлес қосу” секілді дағдылардың маңызын түсіндіріңіз.

6. Үйірме жетекшісімен байланыста болыңыз

Жетекші – балаңыздың жорықтағы қауіпсіздігі мен дамуына жауапты адам.

• Үйірме кестесі мен ережесін біліп жүріңіз;
• Балаңыздың мінез-құлқындағы, денсаулығындағы өзгерістер туралы жетекшіні хабардар етіп отырыңыз;
• Сапар кезінде қажет құжаттар мен рұқсатнамаларды дер кезінде рәсімдеңіз.

7. Баланың өз бетінше әрекет ету дағдысын дамытыңыз

Жорық кезінде бала киімін жинау, тамақтану, рюкзакты реттеу сияқты істерді өзі жасауы керек.
Үйде де осы дағдыларды тәжірибелеу арқылы оның дербестігі артады.
Бұл – өмір бойы қажет болатын маңызды өмірлік машықтар.

8. Қауіпсіздік ережелерін қайталап отырыңыз

Балаңызға:

• бейтаныс адамдармен сөйлеспеу,
• отты абайлап пайдалану,
• суға түспес бұрын жетекшіден рұқсат сұрау,
• жолда, орманда топтан қалмау
  сияқты қарапайым, бірақ маңызды ережелерді жиі еске салып отырыңыз.

9. Эмоциялық қолдау көрсетіңіз

Кейде бала жорық кезінде қиындықтарға тап болуы мүмкін: ауа райы, шаршау, топтағы түсінбеушілік т.б.
Ондай сәтте сынамаңыз, қайта қолдап, “сенің қолыңнан бәрі келеді” деп сенім беріңіз. Бұл оның табандылығын күшейтеді.

10. Әрбір жетістігін бірге атап өтіңіз

Балаңыз жорықтан кейін алған әсерін, жаңа таныстарын, үйренген дағдыларын бөліскісі келеді.
Оның әрбір жетістігі – мақтанышқа лайық.
Кішкентай жетістік болса да: “Жарайсың, сен табиғатты жақсы көресің!” деп мақтау балаға қанат бітіреді.

“Жас турист” үйірмесі – баланың денсаулығын нығайтып қана қоймай, оны шыдамды, жауапты және табиғатты сүйетін азамат етіп тәрбиелейді.

Ал ата-ананың қолдауы – осы тәрбиенің ең мықты тірегі.

Қазақстанда балалар туризмі жаңа серпін алып келеді. Ақтөбе, Қарағанды, Маңғыстау сынды облыстарда жас туристер ұйымдары тұрақты түрде республикалық және аймақтық деңгейде шаралар өткізіп жүр.
Осындай үйірмелерге қатысқан бала өз елін таниды, табиғатты қадірлейді, қиындыққа мойымайтын мінез қалыптастырады.

Бүгінгі жас турист — ертеңгі Қазақстанның туған жерін аялайтын, отансүйгіш, жауапты азаматы.

Ж.Кеңес,

ERNUR.KZ