Қазақстанда алкогольге, есірткіге және темекі шегуге қарсы күрес – кешенді, жүйелі және ұзақ мерзімді сипатқа ие саясат

ERNUR.KZ. Қазақстандағы алкогольге, нашақорлыққа және темекі шегуге қарсы күрес – мемлекеттік деңгейде ұзақ жылдар бойы жүзеге асырылып келе жатқан стратегиялық бағыттардың бірі.

Бұл саладағы саясат тек заңнамалық шаралармен шектелмей, қоғамдық мәдениет пен өмір салтын
түбегейлі өзгертуге бағытталған кешенді іс-шараларды қамтиды. Мақсат – халықтың денсаулығын қорғау,
зиянды әдеттердің таралуын азайту және болашақ ұрпақ үшін қауіпсіз, салауатты ортаны қалыптастыру.

1. Алкоголь тұтынуға қарсы іс-шаралар
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының деректері алкогольді шамадан тыс пайдалану –
бауыр циррозы, жүрек-қан тамырлары аурулары, психикалық тұрақсыздық және
отбасылық, тұрмыстық қылмыстардың негізгі себептерінің бірі екенін дәлелдейді.
Қазақстан бұл мәселені шешу үшін бірнеше бағытта жұмыс жүргізіп келеді:
- Сауда орындарында алкоголь өнімдерін сату уақытын шектеу және белгілі аймақтарда сатуға тыйым салу.
- Алкоголь жарнамасын толығымен тоқтату.
- Жасөспірімдерге сату фактісіне қатаң бақылау орнату.

2023 жылғы ресми мәліметтерге сәйкес, соңғы бес жылда елде алкоголь тұтыну деңгейі 12%-ға төмендеген.
Бұл нәтижеге мемлекеттік реттеу мен ақпараттық-насихат жұмыстарының үйлесімділігі әсер еткен.

2. Нашақорлықпен күрес
Нашақорлық – медициналық, әлеуметтік және экономикалық салдарға әкелетін өте күрделі мәселе.
Есірткі заттарын қолдану адамның денсаулығын ғана емес, қоғамның тұрақтылығы мен қауіпсіздігін де бұзады.
Қазақстанда бұл бағытта мынадай іс-шаралар іске асырылады:
- Халық арасында зияны туралы түсіндіру науқандары.
- Жастарға арналған спорттық жарыстар, мәдени-көпшілік акциялар.
- Есірткі бизнесіне қатысы бар тұлғаларға қатаң қылмыстық жауапкершілік.

2022–2024 жылдар аралығында құқық қорғау органдары заңсыз айналымнан 20 тоннадан астам есірткі тәркілеген.
Соңғы уақытта синтетикалық есірткілердің үлесі күрт артқан, бұл интернет арқылы таратудың көбейгенін көрсетеді.
Мысалы, 2024 жылы елімізде жүздеген жасырын зертхана жойылып, мыңдаған интернет-сайт бұғатталған.

3. Темекі шегуге қарсы шаралар
Темекі тұтыну – өкпе обыры, жүрек-қан тамырлары аурулары және тыныс алу жүйесінің созылмалы ауруларының басты себебі.
Қазақстан ДДСҰ-ның Темекіге қарсы күрес жөніндегі негіздемелік конвенциясын толық орындап келеді. Осыған сәйкес:
- Темекі өнімдерін жарнамалауға тыйым салынған.
- Қоғамдық орындарда шегуге шектеу енгізілген.
- Электронды темекілер мен вейптерді сату мен қолдануға қатысты қатаң нормалар қабылданған.

2024 жылдан бастап, кәмелетке толмағандарға вейп сатқандарға ірі көлемде айыппұл салу қарастырылған.
Сарапшылардың болжауынша, бұл ереже жасөспірімдер арасында темекі өнімдерін тұтынуды 15–20%-ға дейін азайтуы мүмкін.

4. Салауатты өмір салтын дамыту
Денсаулық сақтау министрлігі мен жергілікті әкімдіктер бірлесіп, салауатты өмір салтын насихаттауға арналған
жобаларды жүзеге асырып отыр:
- Қалалар мен ауылдарда «Денсаулық қалашықтары» ұйымдастырылып, тегін спорттық іс-шаралар өткізіледі.
- Мектептерде, колледждер мен университеттерде денсаулыққа қатысты арнайы сабақтар өткізіледі.
- Дұрыс тамақтану, физикалық белсенділік және зиянды әдеттерден бас тарту тақырыптарында бейнероликтер мен әлеуметтік жарнамалар таратылады.

2023 жылы өткен «Өз өміріңді сақта!» республикалық акциясы аясында 2 миллионнан астам адам қамтылған.
Одан бөлек, көптеген өңірлерде тегін фитнес, йога және жүгіру клубтары ашылып, халықтың белсенділігін арттыруда.

Қотыра келгенде, Қазақстанда алкогольге, есірткіге және темекі шегуге қарсы күрес – кешенді, жүйелі және
ұзақ мерзімді сипатқа ие саясат. Қатаң заңнамалық нормалар, құқық қорғау шаралары,
сонымен қатар білім беру және мәдени іс-шаралар арқылы халықтың зиянды әдеттерге көзқарасы біртіндеп өзгеруде.
Салауатты өмір салтын ұстанатын қазақстандықтардың үлесі жыл сайын артып келеді.
Бұл бағыттағы жұмыс жалғасып, әрбір азаматтың денсаулығын қорғау – тек мемлекеттің ғана емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті болып қала береді.