ӨЗ БЕТІНШЕ білім алуға ОҚУШЫНЫ қалай ынталандыруға болады?

Қазіргі заманның цифрлық дәуірінде оқушылардың әдебиетке деген қызығушылығын ояту – мұғалімдер үшін үлкен сын. Әлеуметтік желілер мен түрлі ойындар оқушыларды кітап оқудан алыстатып жатады. Дегенмен, әр сабақты креативті тәсілдер арқылы қызықты ету – балаларды кітап оқуға ынталандырудың тиімді жолы. Оқушылар кітап оқу арқылы ой-өрістерін кеңейтіп, әлемді тануға, ойлау қабілеттерін дамытуға мүмкіндік алады. Осы мақалада әдебиет сабағын қызықты етіп өткізудің бірнеше тиімді әдістері қарастырылады.

1. Қызық оқиғаменсабақты бастау

Оқушылардың назары жылдам ауысатын болғандықтан, сабақты ерекше оқиғамен немесе қызықты фактілермен бастаған дұрыс. Мысалы, талқылайтын шығарманың негізгі сюжеті немесе автордың өмірінен ерекше оқиғалар айтып беру сабақты тартымды етеді. Мұндай кіріспе балалардың назарын бірден сабаққа аударуға көмектеседі.Мысалы: Қызықты цитата немесе оқиға арқылы кіріспе жасау. Қаламгердің өмірінен күтпеген фактілермен таныстыру. Шығарманың тарихи немесе мәдени контекстін қысқаша айтып өту.

2. Оқушы сол кейіпкердің өзі болса...

Кітап кейіпкерлерінің рөлдерін сомдау – оқушыларды шығарманың мазмұнын түсініп, оны тереңірек зерттеуге қызықтырады. Әр оқушыға белгілі бір кейіпкердің рөлін беріп, оларды сол кейіпкердің атынан сөйлеуге шақырыңыз. Бұл әдіс оқушыларды шығарманың кейіпкерлерін сезініп, олардың эмоцияларын түсінуге мүмкіндік береді. Мысалы: Оқушыларды топтарға бөліп, әр топқа кейіпкердің рөлін беру. «Сот процесі» тәсілі: бір кейіпкерді қорғайтын және айыптайтын топтар ұйымдастыру. «Кейіпкерге хат жазу» әдісі арқылы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамыту.

3. Сыныптан тыс кітап клубтары

Кітап оқуды тек сабақпен шектемей, сыныптан тыс қызықты іс-шаралар арқылы жалғастыруға болады. Мектепте немесе сыныпта шағын кітап клубтарын құру оқушыларды бірге кітап талқылауға ынталандырады. Оқушылар бірге кітап таңдап, оны оқып, әсерлерін талқылап, талдау жасай алады. Мысалы: Апта сайын немесе ай сайын кітап клубы кездесуін ұйымдастыру. Оқушылардың ұсыныстарымен кітаптар таңдау және соларды талқылау. Кітапқа арналған қызықты сұрақтар мен талқылау тақырыптарын дайындау.

4. Смарт технологияларды пайдалану

Цифрлық құралдарды пайдалану оқушыларға қызықты әрі қолайлы. Әдебиет сабағында түрлі мобильді қосымшаларды, аудиокітаптарды, электронды кітап платформаларын, тіпті ойындар мен викториналарды қолдану арқылы кітап оқу процесін жандандыруға болады. Оқушылар өз пікірлерін онлайн түрде бөлісіп, талқылап отыра алады. Мысалы: Сынып чатында немесе онлайн платформаларда пікір алмасу. Кітаптар бойынша түрлі викториналар, тесттер құру. Оқушыларға аудиокітаптар арқылы шығармаларды тыңдау мүмкіндігін ұсыну.

5. Постерлер жасау

Кітаптарды талдау кезінде оқушыларға шығармашылық тапсырмалар беру олардың қиялын дамытуға және шығарманың мазмұнын жақсырақ түсінуге көмектеседі. Мысалы, кітаптың басты тақырыбын постер немесе коллаж арқылы көрсетуге тапсырма беру. Оқушылар өз ойларын түрлі көрнекі әдістер арқылы жеткізуге үйренеді. Мысалы: Кітаптың негізгі идеясын немесе тақырыбын постер арқылы көрсету. Оқушыларға коллаж, иллюстрация жасау тапсырмаларын беру. Кітаптың басты эпизодтары бойынша сурет салу немесе көрме ұйымдастыру.

6. Кейіпкерлер мен авторлар жайлы деректі фильмдер көрсету

Кейіпкерлерді жақсырақ түсіну үшін әдеби шығармалар бойынша түсірілген фильмдерді немесе деректі фильмдерді көрсету – қызықты әдіс. Көркем фильмдер немесе деректі видеолар арқылы оқушылардың көз алдына шығарманың әлемін айқындап, автордың көзқарасын жақыннан тануға мүмкіндік беріледі. Мысалы: Кітап желісі бойынша түсірілген фильмдерді сыныппен бірге көру. Оқушыларға фильмді талдап, шығармамен салыстыру тапсырмасын беру. Фильмдерден үзінділер көрсетіп, оларды шығармамен байланыстыру.

7. Жазушының өміріне саяхат: виртуалды экскурсиялар

Әдебиет сабағында оқушыларды жазушының өмірі өткен жерлерге виртуалды экскурсия жасап, оның шығармашылығымен жақын таныстыруға болады. Мысалы, әлемге әйгілі жазушылардың мұражайларына онлайн экскурсиялар ұйымдастыру немесе Қазақстан қалаларында өткен танымал ақын-жазушылардың өмірінен қызықты мәліметтер беру. Мысалы: Интернет арқылы жазушының туған жері немесе өмір сүрген жері бойынша виртуалды экскурсия өткізу. Қазақстандағы әдеби мұражайларға онлайн саяхат жасау. Оқушыларға өздері зерттеген жазушының өмірі мен шығармашылығы туралы презентация жасау тапсырмасын беру.

8. Оқушылардың өз көзқарасын білу

Оқушыларға шығарманы өз көзқарасымен түсінуге мүмкіндік беру – олардың кітапқа деген қызығушылығын арттырудың тиімді тәсілдерінің бірі. Әдеби шығармаларға өз бағасын беріп, олардың маңыздылығы мен әсерін өз сөздерімен жеткізу арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттері мен сыни ойлау дағдылары дамиды. Мысалы: «Бұл кейіпкерді түсінемін, себебі...», «Менің ойымша, шығармада ...» деген үлгіде сөйлемдерді толықтыруға арналған пікірталастар. Шығарма бойынша эссе немесе шағын пікір жазу тапсырмасын беру. Әр оқушының өз көзқарасын білдіріп, оны сынып алдында қорғау мүмкіндігін жасау.

Әдебиет сабағын қызықты етіп өткізу оқушыларды кітап оқуға ынталандырудың ең жақсы тәсілі болып табылады. Сабақты креативті әдістермен әрлеу және балаларға шығарманы жан-жақты түсінуге мүмкіндік беру – олардың әдебиетке деген қызығушылығын арттыруға көмектеседі. Мұғалімдер заманауи құралдар мен әдістерді қолдана отырып, балалардың кітап оқуға деген ынтасын күшейтіп, олардың білім көкжиегін кеңейтуге септігін тигізе алады.