Экобол — бұл "экологиялық жауапкершілікті мойнына алған адам" деген мағынадағы қысқартылған сөз.
көрнекілік сурет: pinterest.com
Ойланып көрдің бе: сен бүгін мектепке бара жатқанда жолдағы бір бөтелкені көтермей өте шықтың, ал сол бөтелке ондаған жыл бойы табиғатты ластап жата береді. Ал егер сен оны көтеріп, қоқысқа тастағанда, сол жерде өскен гүлге күн күлімсіреп, бір көбелек ұшып ойнап жүрер ме еді?..
Иә, бұл ертегі емес. Табиғат бізден тікелей көмек күтіп отыр. Ал жақсы жаңалық – сол көмекші сен бола аласың! Тіпті үлкен өзгерістер сенің кішкентай ғана әрекетіңнен басталуы мүмкін. Қалай дейсің бе? Онда кеттік – экобол болуға арналған 5 қадамды саған ұсынамыз. Экобол — бұл "экологиялық жауапкершілікті мойнына алған адам" деген мағынадағы қысқартылған сөз. Яғни, "экология" + "футбол" емес , "экология" + "қамқор болу" сияқты ұғымдардың ауызекі, заманауи түрі.
Бұл – ресми термин емес, бірақ оқушылар арасында танымал «трендтегі» сөз.
Қадам 1: Пластикпен қоштас, мата сөмкемен достас!
Бір ғана пластик бөтелке табиғатта 450 жылға дейін шірімей жатады. Ал біз ондай бөтелкені кейде 10 минут ішінде ғана қолданып, қоқысқа тастаймыз. Қатты өкінішті, иә?
Жыл сайын әлемде 8 миллион тонна пластик мұхиттарға тасталады. Бұл дегеніміз – әр минут сайын жүк көлігі толы пластик қоқыс теңізге кетіп жатыр деген сөз. Сол себепті экоболдар қалтада мата сөмке, қайта қолдануға болатын бөтелке, темір немесе бамбук қасық-вилка алып жүреді.
Өзіңнен баста:
– дүкенге барғанда полиэтилен пакет алма
– өз бөтелкеңмен су іш
– қайта пайдаланылатын ыдыс алып жүр
Қадам 2: Суды сөндір, жарықты өшір – табиғатты үнемде
Тіс жуғанда краннан су тоқтамай ағып тұрса, әр минут сайын шамамен 6 литр су ысырап болады! Ал сен тіс жуатын 2 минутта – 12 литр! Бір ғана адам күніне осынша суды тек бекер ағызып тастайды.
Ал жарық ше? Бір бөлмеде ешкім жоқ, бірақ шам жанып тұр – бұл энергияны бекер шашу ғана емес, бұл – табиғаттың ресурсын құрту. Себебі энергияны өндіру үшін көмір жағылады, су электростанциялары жұмыс істейді, ауаға көмірқышқыл газы тарайды.
Сен тек жарықты өшіру арқылы да ауаға таралатын зиянды газ мөлшерін азайта аласың!
Есіңде болсын:
– жарықты өшір
– құрылғыларды "ұйқы режимінде" қалдырма
– суды тек қажет кезінде ғана пайдалан
Қадам 3: Қоқысты бөліп таста – табиғатқа тыныс бер!
Қоқыс – ол жай ғана жинала салатын нәрсе емес. Қоқысты дұрыс бөлсең, ол қайта өңделіп, жаңа өмірге ие болады.
Мысалы:
– 1 тонна макулатура = 17 ағашты аман алып қалу
– 1 шыны бөтелке = 500 000 жылға дейін шірімей жатады, бірақ қайта өңдесе – жаңадан бөтелке, кірпіш, плитка жасауға болады
– 1 пластик бөтелке = қайта өңделіп футболка, орындық, тіпті кроссовка боп шыға алады!
Қазір мектептерде, аулаларда арнайы жинақ жәшіктері бар. Соларды дұрыс пайдалануды үйренейік. Тіпті қоқыс жинау челленджі жасап, достарыңмен эко-квест ұйымдастыруға болады!
Қадам 4: Табиғатты өз үйіңдей сыйла!
Сен үйіңнің еденіне қоқыс тастамайсың ғой? Демек, орман, көл, саябақ – бәрі сенің үйіңнің бір бөлмесі.
Пикникке шыққанда арттағы қалдықтарды жинау, гүлдерді жұлмау, ағаш бұтақтарын сындырмау – осының бәрі экосана белгісі.
Қызықты факт:
– Әлемде жыл сайын 1 миллионнан астам теңіз құстары мен 100 мыңға жуық тасбақа пластик жеп өледі. Себебі олар пластикті тамақ деп ойлайды...
Егер сен бір кішкентай пакетіңді өзімен бірге ала кетсең – бір жануардың өмірін сақтай аласың!
Қадам 5: Үлгі бол – өзгелерге әсер ет!
Экобол болу деген – жалғыз жүру емес. Керісінше, өзгелерді де осы жолға шақыру. Сенің Instagram-дағы бір постың, TikTok-тағы бір сторисің мыңдаған адамға әсер етуі мүмкін.
– Мектепте «Экобұрыш» жаса
– Экобайқауға қатыс
– Үйіңде отбасыңа қоқыс сұрыптауды үйрет
– Экоменю жасап көр (ет жеуді азайту, органикалық өнім жеу)
Қызықты болсын деп эко-күнделік бастап, әр күні жасаған экобастамаларыңды жазып жүрсең, уақыт өте өзгерісті өзің-ақ байқайсың!
Біз көбінесе "мен біреу ғана не істей аламын?" деп ойлаймыз. Бірақ ұмытпа: бір адам – бір әлем. Әр адам экосана қалыптастырса, әлем біртіндеп өзгереді. Сен бүгін бір бөтелкені қайта өңдедің – ертең сол бөтелке футболка боп қайта келуі мүмкін. Сен бүгін суды үнемдедің – ертең бір гүл солмайды. Сен бүгін өзгерттің – әлем де саған жауап береді.
Экобол болу – сән емес, жауапкершілік. Ал сенің қолыңнан бәрі келеді!
