Елдегі он тұрғынның тоғызында төлем мәселесі туындамаған немесе кредиті жоқ.
ERNUR.KZ. Коронавирус пандемиясына қарамастан тұрғындардың табысы төмендемеген, деп жазады inbusiness.kz.
2021 жылғы екінші тоқсанда қазақстандықтардың табысы жан басына шаққанда 205,5 мың теңге болды, бір жылда плюс 12,6%. Бұл кезеңде жылдық инфляция 7,5% деңгейінде болғанын ескерсек, мұндай өсім төлем қабілетінің артқанын көрсетеді.
Сондай-ақ жан басына шаққанда тұтыну көрсеткіші орташа есеппен – 202 мың теңге. Бұл өткен жылдың осы тоқсанымен салыстырғанда 17,9% жоғары. Мысалы, 2020 жылы қазақстандықтардың табысы 182,5 мың теңге болды, бір жылда плюс 7,6%. Тұтыну көрсеткіші – 171,3 мың теңге, 2019 жылмен салыстырғанда 4,7% жоғары (инфляция 6,8%). Осылайша, биыл халықтың табысы артқан.
Нәтижесінде тұрғындардың төлем қабілеті де өсіп, тұтынушылық тәбеті де жақсарған. Ұлттық статистика бюросының үйлер арасында жүргізген зерттеуіне сәйкес, «коронадағдарысқа» қарамастан осы жылы қазақстандықтардың 40,2% қаржылық жағдайына толық, 56,3% жартылай қанағаттанатынын айтқан.
Сондай-ақ тұрғындардың 0,6% қаржылық жағдайына көңілі толмайтынын, тағы 2,9% жауап беруге қиналатынын жеткізген. Отбасындағы экономикалық жағдайға респонденттердің 44,1% көңілі толатынын, ал 52,8% салыстырмалы түрде жағдай жақсы екенін айтқан. Сонымен қатар сұраққа жауап бергендердің 1,1% экономикалық тұрғыда жағдайына қанағаттанбайтынын, тағы 2% жауап беруге қиналатынын атап өткен. Респонденттердің 88% материалдық жағдайын орташа және жоғары деп бағалаған.
Тұрғындардың 4,6% өздерін салыстырмалы түрде ауқатты, тек 0,8% өте ауқатты деп санайды. Респонденттердің үштен екісі орта тап өкілдері, ал 0,4% өздерін аз қамтылғандар қатарына қосқан. Биыл қазақстандықтардың 60,5% әл-ауқатымыз өскен, ал 33% жағдайымыз жақсарған деп есептейді. Респонденттердің 6,5% әл-ауқатының нашарлағанына шағымданған.
Ел тұрғындарының тұтыну шығынына тоқталайық, мұнда 93% тұтыну шығынының үлесінде – жан басына шаққанда 183,2 мың теңге, бір жылда плюс 18,6%.Оның 105,6 мың теңгесі азық-түлік тауарларына, 45,2 мың теңгесі азық-түлік емес тауарларына, 32,4 мың теңгесі ақылы қызметтерге жұмсалды.
Шығынның арасында кредит пен қарыздың үлесі айтарлықтай өспеген – бір жылда плюс 14,5%, 10,2 мың теңгеге дейін. Мысалы, салық және осыған ұқсас төлемдер бір жылда 47,5%, материалды көмек және алимент 25,3% өскен. Жалпы қарыз бен кредит қазақстандықтардың қалтасына айтарлықтай салмақ түсірмеген.
Ұлттық статистика бюросы жүргізген жоғарыдағы зерттеуге сәйкес, соңғы 12 айда респонденттердің үштен екісі (62,8%) ақшаның жетіспеушілігі немесе қандай да бір себептермен қарыз бен кредитті төлей алмау жағдайына бірде-бір рет тап болмаған.
Сонымен қатар халықтың 26,9% кредит пен қарыз мәселесі өзекті емес екенін, тағы 6,9% кредит пен қарызды төлей алмау мәселесін бір рет басынан өткерсе, респонденттердің 3,4% бір жылда 2 рет осындай қиындықпен бетпе-бет келгенін айтқан. 2021 жылғы екінші тоқсанда қазақстандықтардың кредиті мен қарызын өтеуге барлық табыстың 5,2% жұмсалған, өткен жылғы көрсеткіш – 5,4%. Он жылда бұл көрсеткіш өзгермеген – 4-5% шамасында.
Мысалы, Ресейде аталған көрсеткіш – 11,7%. Ұлттық статистика бюросының зерттеуі Ұлттық банктің талдауымен расталып отыр. Мысалы, биыл тұтынушылық кредит үлесі – 58,9% (өткен жылғы көрсеткіш – 60,6%), тұрғындардың үй салуға және сатып алуға алған кредиті, яғни ипотекалық қарызы – 31,8% (өткен жылғы көрсеткіш – 31%), басқа да бөлшек кредит – 9,4% (өткен жылғы көрсеткіш – 8,4%).
Бөлшек кредиттің өсуі аясында портфель сапасы барлық бағыт бойынша жақсарған. Мысалы, 2021 жылғы қыркүйекте жеке тұлғалардың мерзімі өткен кредиті жалпы қарыздың 3,3% тең болды, тұтынушылық кредит сегменті – 3,7%, ипотекалық қарыз – 1,5%, өзге де бөлшек кредит – 6,6%.
Осылайша, тұтынушылық кредит көлемінің өсуі халықтың төлем қабілетін арттырады, бұл дағдарыс кезінде маңызды. Сондай-ақ ипотекалық кредит тұрғындарды үймен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, бөлшек кредит портфелінің сапасын растайды: кредит қазақстандықтардың қалтасына салмақ түсірмейді, олар бойынша төлем тұрақты болады.
