Түркістанның тарихи мұрасын зерделеу қолға алынды

Өмірзақ Шөкеев белгілі ғалымдармен Түркістанның тарихи мұрасын зерделеуді талқылады, - деп хабарлайды ERNUR.KZ.

Қаланың жаңа мәртебесі Қазақстанның рухани астанасының тарихын, археологиясын және мәдениетін зерттеуді міндеттейді. Түркістан облысының әкімі Өмірзақ Шөкеев орынбасары Сәкен Қалқамановпен бірге белгілі ғалымдармен бірқатар маңызды мәселелерді талқылады. Археология институтының директоры, академик Б.Байтанаев, белгілі археологтар М.Тұяқбаев, А.Ержігітова, профессор, Қ.А.Ясауи атындағы МКТУ ғылыми-зерттеу орталығының директоры Д.Кенжетай Түркістанның жаңа тұжырымдамасын жасау үшін құнды кеңестер берді.

«Түркістан өңірінің тарихын, археологиясы мен мәдениетін Қазақстанның «рухани астанасы» ретінде ғылыми тұрғыдан зерттеу мәселесі жаңа және кешенді көзқарасты талап етеді. Осы орайда кешенді бағдарлама әзірлеуді ұсынамын. Оған қала тарихына қатысты кітаптарды аудару және басып шығару мәселелері енеді. Бұл бағдарламада археологиялық қазбалар, тарихи-мәдени ескерткіштерді қалпына келтіру және қайта құру, театр және музыкалық қойылымдар мен Түркістан қаласының шынайы келбетін ашатын басқа мәселелер қамтылса», - деді Өмірзақ Шөкеев.

Бұдан былай бұл мәселелер тұрақты түрде талқыланатын болады. Ғалымдар таңғажайып аймақты зерттеу жылдарында оның тарихи-мәдени құбылысын аша білгендіктерін атап өтті. Сонымен қатар, олардың пікірінше, тарих пен мәдениет ескерткіштері жарқын оқиғалармен аймақтың бай өткенін зерттеу мен түсінуге негіз болып табылады. Қолда бар жазбаша дерек көздері тарихи оқиғалардың кеңдігін, маңыздылығы мен жарықтығын түсінуге толық мүмкіндік бермейді. Олар ұлттық идеяның негіздерінің бірі ғана емес, аймақтың имидждік бөлшектері болып саналады.

Ғалымдар Түркістанды біртұтас тарихи-мәдени аймақ ретінде зерттеу тарихына жүгіне отырып, оны ортағасырлық авторлардың еңбектерінен бастау керектігін мәлімдеді. Табари, Ибн-Хордадбех, Макдиси, Истахри, Ибн-Хаукал, Джувайни, Шереф-д-Дин Эзди, Васифи және басқа да ұлы ойшылдардың шығармалары тыңғылықты зерттелуі қажет. Оның үстіне XIX ғасырдың екінші жартысында әйгілі «Түркістан альбомы» жарық көрді. Бұл Орта Азияның кең географиялық аймағын зерттеудің көпжылдық нәтижесі бола алды.

Келесі кезеңді Түркістанды археологиялық зерттеудің негіздері деп санауға болады, делінді басқосуда. Оларды Кеңес заманында Орта Азия археологиясының патриархы Михаил Евгенийевич Массон қалаған. Айта кету керек, Оңтүстік Қазақстан кешенді экспедициясы (ОҚҚАЕ) 1947 жылы оның ісінің заңды жалғасы болды. 1971 жылдан бастап ЮККАЕ археолог, кейінірек академик Карл Байпақовтың басшылығымен жұмыс істелді.

Сонымен бірге, Қазақстанның «Қасиетті география» ұлттық жобасы Мәдени мұра бағдарламасының заңды жалғасы болды. Ол 2017 жылы еліміздің тарихи жерлеріне археологиялық және этномәдени экспедициялар өткізу туралы бастама көтерді.

«Елбасымыз Н.Ә. Назарбаевтың бастамасымен жасалған «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасы 2004-2011 жылдар Түркістанды қарқынды зерттеудің тағы бір маңызды кезеңі болды. Бағдарлама шеңберінде археология, құнды жәдігерлерімізді табу, сақтау және қалпына келтіру, тарихты, мәдениетті және тарихи мұраны зерттеу саласында көптеген жобалар жүзеге асырылды. Тарихи-мәдени мұраны танымал ету және туристік кластерді дамыту бойынша жобалар басталды. Түркістан өлкесінің тарихи-мәдени мұрасын зерттеу мен насихаттауды жалғастыру және еліміздің басты геомәдени брендтерін құру - кезек күттірмейтін және маңызды міндет», - деді Ө.Шөкеев.

Өңір басшысы қазірдің өзінде Отырар оазисінің ескерткіштері, Күлтөбе, Сауран археологиялық кешені, Сидақ, Бөріжар қорымы, Жуантөбе, Қараспан төбесі, Сайрам-Испижаба, Созақ елдімекендері, Жібек Жолының феномені және басқа да көптеген нысандар туралы болашақтағы санқырлы жұмыстың негізі ретінде сеніммен айтуға болатынын атап өтті.