​Қазақстандықтарды онлайн ойындардағы алаяқтардан сақ болуға шақырды

Цифрлық қауіптер

Бүгінде ойын аккаунттарының құны мыңдаған теңге немесе тіпті доллармен есептеледі. Себебі оларда құнды виртуалды заттар, скиндер (ойын ішіндегі элементтердің көрінісі), валюта, жетістіктер, кей жағдайда аккаунтқа байланған банк карталары да болады. Сондықтан киберқылмыскерлер оларды шынайы әмиян секілді иеленуге тырысады. Алаяқтықтың негізгі бірнеше тәсілі бар. Ең жиі кездесетіндерін қарастырайық.

Ең кең таралған мысал — бұл фишингтік сайттар мен ойын немесе платформа "әкімшілігінен" келген жалған хаттар. Алаяқтар Steam, Epic Games, Roblox, PUBG, Free Fire сынды танымал ойын платформаларының айнытпай көшірмесін жасайды. Мұндай сайттар ресми ресурстан тек бір әріппен ғана ерекшеленуі мүмкін (мысалы, steamnunity.com орнына steamcommunity.com). Жәбірленушіге хат, мессенджердегі хабарлама немесе ойын ішіндегі ескерту келеді: «Сіздің аккаунтыңыз ережені бұзды. Жеке басыңызды растаңыз» немесе «Сізге сыйлық берілді – сілтеме арқылы алыңыз». Сілтеме бойынша өткенде жалған кіру беті ашылады. Пайдаланушы логин, құпиясөз, кейде СМС арқылы келген кодты енгізеді — осы сәтте бұл мәліметтер алаяқтардың қолына түседі. Бірнеше минут ішінде аккаунт бұғатталып, пароль, электронды пошта, телефон нөмірі өзгертіледі. Қалпына келтіру өте қиын.

Екінші әдіс — зиянды «читтер», «бустерлер» және «валюта бұзғыштар». Чит — ойында артықшылық беретін код, бустер — кейіпкерді жылдам және тегін «көтеруге» көмектесетін құрал, ал «валюта бұзғыш» — виртуалды ақшаны көп мөлшерде алуға, әрі оны кейін нақты ақшаға сатуға мүмкіндік беретін бағдарлама ретінде ұсынылады. Алаяқтар «ойыныңды жақсартады», «тежелуді жояды», «валюта немесе сирек заттар береді» деген сылтаумен арнайы бағдарламаны жүктеуді ұсынады.

Шын мәнінде, пайдаланушы зиянды бағдарлама жүктейді: кейлоггер (пернетақтада жазғандарыңызды оқиды), троян (компьютердегі файлдарға қол жеткізеді), бэкдор (қашықтан басқару мүмкіндігін ашады). Мұндай «читтер» арқылы тек ойын аккаунттарын ғана емес, банк карталарын, құжаттарды және басқа сервистердегі құпиясөздерді де ұрлайды.

Заттар мен валютамен сауда жасауға болатын ойындарда мынадай схема кең таралған. Алаяқ қандай да бір затты сату немесе сатып алу жөнінде ұсыныс жасайды — ресми платформада емес, Telegram, WhatsApp немесе басқа сайт арқылы. Ол алдын ала төлемді талап етеді: «Алдымен ақша аудар – затты сосын жіберемін», ақша алынған соң байланыс үзіледі. Кейде керісінше – алдымен затты алып, ақшаны төлемейді. Кейбірі жалған түбіртектер немесе төлемнің фейк скриншоттарын пайдаланады.

Сондықтан сауда жүргізу қажет болса — тек ресми сауда алаңдарында жасаңыз.

Алаяқтар жағдайды пайдаланады

Кейде алаяқтар серверде техникалық қызмет көрсету кезінде немесе ойынға кіруде ақау туындаған сәттерді пайдаланады. Осы кезде «Қолдау қызметіненбіз» деген желеумен жалған хабарлама келеді. Онда «Аккаунтыңыз ереже бұзды. Меншік иесі екеніңізді растаңыз — логин мен қалпына келтіру кодын жіберіңіз» немесе «Қате орын алды, біз оны түзету үшін аккаунтыңызға уақытша кіруіміз керек» делінеді.

Мұндай хабарламалар — 100% алаяқтық. Нағыз техникалық қолдау қызметі ешқашан логин, пароль, код немесе рұқсат сұрамайды.

Кейде жасөспірімдер аккаунттарын достарымен бөліседі: «Бір аккаунтпен бірге ойнайық», «Аккаунтыңды көрейінші, абайлап қараймын». Бірақ кей жағдайда досы аккаунтты мәңгілікке иеленіп, парольді, поштаны, нөмірді өзгертеді, скиндер мен заттарды сатып, аккаунтты бұғаттап тастайды.

Бөлек бір алаяқтық түрі — «сыйлық беру» жүйесі бар ойындарда кездеседі. Жәбірленуші сыйлық жібереді, жауап ретінде бірдеңе аламын деп үміттенеді, бірақ ештеңе алмайды.

Ең қарапайым, бірақ қауіпті схема — алаяқтар аккаунтқа қол жеткізгеннен кейін оны қайтару үшін ақша талап етеді. Мұндай жағдайда ешқашан ақша да, банк деректері де берілмеуі керек. Мұндай алаяқтықтың құрбаны көбінесе ойын жетістіктеріне қатты уайымдайтын балалар болады. Олар ата-анасының карта деректерін беріп қояды.