Балабақшадағы қателіктер: Бала тәрбиесіне кері әсері қандай?

фото көрнекілік үшін: apelyacia.org.ua сайтынан

Балабақша - баланың алғашқы тәрбие мен білім алатын орны. Мұнда бала өзін қоршаған ортаға бейімделіп, мінез-құлық қалыптастырады. Тәрбиешінің рөлі осы кезеңде аса маңызды, себебі баланың дамуына тікелей әсер етеді. Дегенмен, тәжірибенің аздығы немесе дұрыс әдістерді қолданбау салдарынан кейбір қателіктер кетуі мүмкін.

Бұл қателіктер баланың тәрбиесіне кері әсерін тигізіп, оның дамуын баяулатуы ықтимал. Бала өзіне сенімсіз болып, кез келген жағдайда үлкендердің көмегіне жүгінуге үйреніп қалады. Сондықтан тәрбиешілердің жіберетін қателіктерін білу және оларды болдырмау маңызды.

Балалардың өз бетінше әрекет етуіне мүмкіндік бермеу
Тәрбиеші балаларға өз бетінше киіну, жуыну, тамақ ішу және шешім қабылдау дағдыларын үйретудің орнына, оларды шамадан тыс қамқорлыққа алады. Мысалы, киіну немесе қол жуу кезінде тәрбиеші асығыстық танытып, баланы өзі киіндіріп қояды.

Бұл баланың өздігінен әрекет ету дағдысының дамуына кедергі келтіреді. Сонымен қатар, бала өзіне деген сенімділікті жоғалтып, кез келген қиындықты өз бетімен шеше алмайды. Болашақта бұл мінез баланың әлеуметтік ортаға бейімделуіне де кедергі келтіруі мүмкін.

Дұрыс жазаламау
Кейде тәрбиешілер баланы қателіктері үшін көпшіліктің алдында сөгіп, жазалауға бейім келеді. Бұрышқа тұрғызу, ұрсу секілді қатаң тәрбие баланың өзін төмен сезінуіне және сенімсіздікке алып келеді. Оның орнына, әр баланың жеке ерекшелігін ескере отырып, жеке қарым-қатынас жасау маңызды.

Дұрыс қолданылмаған жазалау баланың өзіне деген көзқарасын өзгертіп, өзін ересектердің көзқарасына тәуелді сезінуіне әкеледі. Бұл жағдай оның мінез-құлқында үрей мен ішкі қарсылық туындатуы мүмкін.

Балаларды бөліп қарау
Кейбір тәрбиешілер белгілі бір балаларға ерекше көңіл бөліп, басқаларына аз назар аударуы мүмкін. Бұл әділетсіздік балалар арасында қызғаныш пен реніш тудырады. Барлық балаларға бірдей назар аударып, тең көзқараста болу өте маңызды.

Теңсіз қарым-қатынас баланың өзін төмен сезінуіне және өз қабілеттеріне сенімсіз болуына әкелуі мүмкін. Бұл жағдай достары арасында да қарым-қатынас мәселелерін тудырады.

Тым көп талап қою
Балалардың әртүрлі даму деңгейін ескермей, барлығынан бірдей нәтижені талап ету қателік болып саналады. Әр бала өзіндік қабілетке ие екенін түсініп, олармен жұмыс істеуде икемділік таныту қажет.

Қатаң талаптар баланы қателесуден қорқатын етіп тәрбиелейді. Бұл өз кезегінде шығармашылық ойлау мен жаңа бастамалардан бас тартуға алып келеді.

Кері байланыс бермеу
Балаларға олардың жетістіктерін бағалап, мақтау сөздер айту маңызды. Егер тәрбиеші баланың жетістігін елемей, тек қателіктерін ғана көрсететін болса, бұл баланың ынтасын төмендетуі мүмкін.

Мақтау сөздер мен оң пікірлер баланың өзін бағалауын жоғарылатады, ал олардың жоқтығы баланың өзіне деген сенімсіздігін күшейтеді. Сондықтан балалардың кішкентай жетістіктерін де назардан тыс қалдырмау керек.

Ата-аналармен дұрыс байланыс орнатпау
Ата-аналармен тұрақты қарым-қатынас орнатпау, баланың дамуы туралы ақпарат алмаудың салдарынан тәрбиелеу процесі тиімсіз болуы мүмкін. Сондықтан ата-аналармен тығыз байланыс орнатып, бала туралы маңызды ақпаратпен бөлісу қажет.

Тәрбиеші мен ата-ананың ынтымақтастығы баланың тәрбиесі мен дамуына оң әсер етеді. Егер бұл байланыс дұрыс орнатылмаса, бала үйде және балабақшада әртүрлі көзқарастарға тап болып, өз іс-әрекетіне сенімсіздік танытуы мүмкін.

Тәрбиеші жіберген қателіктерді уақытылы талдау және түзету балабақшадағы оқу-тәрбие процесінің сапасын арттырады. Әрбір тәрбиеші өз жұмысында ұқыптылық танытып, балаларға мейіріммен қарауы тиіс. Егер бұл қателіктер түзетілмесе, балалардың өзіне деген сенімі төмендеуі, өз бетінше шешім қабылдау қабілеттерінің дамымауы, эмоционалдық тұрақсыздық және қоғамға бейімделуде қиындықтар туындауы мүмкін. Баланың өзін-өзі бағалауы төмендеп, оның әлеуметтену процесі баяу жүруі ықтимал. Балалардың жан-жақты дамуы үшін тәрбиеші кәсіби дағдыларын жетілдіріп, әр баланың ерекшелігін ескеріп, оларға жеке көзқараспен қарауы керек.