Сенатор мемлекеттік тапсырыспен жарық көретін фильмнің бәрін қазақша түсіруді ұсынды

19.12.2024 17:28

169

Депутат тілі шұбар фильмдер қазақ тілінің табиғи даму үдерісін кері бағытқа бұрып бара жатқанын айтады.

Фото: pixabay.com

ERNUR.KZ. Сенатор Руслан Рүстемов Премьер-министр Олжас Бектеновке елдегі кино тілін қазақтандыру туралы депутаттық сауал жолдап, кино түсіру кәсібіне лицензия орнатуды ұсынды, деп жазады inform.kz.

- Кино дұрыс мақсатта пайдаланылса, ұлтты біріктіретін құралға, бұрыс мақсатта пайдаланса, атом бомбасынан да қауіпті қаруға айналатыны сөзсіз. Сол себептен қазіргі қазақ киносына, көркем фильмдердегі әлеуметтік-лингвистикалық мәселелерге бейжай қарауға болмайды. Қазақша киноның тілі көркем, шұрайлы, ана тілімізде сөз саптау үлгісіне лайық болуға тиіс. Кеңес заманының өзінде қазақ фильмдері осы талапқа жауап берді. Өкінішке қарай, қазіргі қазақ киносының тілі туралы жағымсыз пікірлер, қарсылыққа толы ашу-ыза белең алды. Қазіргі қазақ киносында тіл мәселесі тым өзекті. Себебі атауы қазақша болғанмен, кейіпкерлері таза қазақ тілде сөйлемейтін, тілі алашұбар, жеңіл әзіл мен арзан күлкіге құрылған, анайы сөздер мен азғындыққа толы фильмдердің көбеюі өте қауіпті. Бұл үрдіс осылай жалғаса берсе, таяу уақытта қазақ тілінде түсірілген киноны таппай қалуымыз да мүмкін, - делінген сауалда.

Депутат тілі шұбар фильмдер қазақ тілінің табиғи даму үдерісін кері бағытқа бұрып бара жатқанын айтады.

- Таза қазақ тілінде жазылмаған, шетелдік жат ұғымдағы сценариден түсірілген, көркемдік деңгейі ұлттық танымымызбен сәйкеспейтін, жат мәдениеттің кодымен сөйлейтін, кейіпкерінің аты мен түрінен басқа қазақтың өзі жоқ. Көркем фильмдер өскелең ұрпақтың руханиы талғамына кері әсер етіп жатыр. Аралас тіл ұрпақтан-ұрпаққа берілген сайын ана тілінің рөлін атқарып, тілдің бастапқы құрылымы өзгеріске ұшырайды. Осылайша қазақ тілі таза нұсқасынан алыстап, күрделі тілдік нормаларын жоғалтуы мүмкін. Мұндай жағымсыз жағдай қазақша үйренгісі келгендердің де дағдыларына теріс ықпал етеді, - деді ол.

Руслан Рүстемов шетелдік фильмдердің прокатынан түсетін салықты ұлттық киноға бағыттау керек деп есептейді.

- Отандық кино өнімдеріне әдеби-идеологиялық тұрғыдан нақты бақылау орнату үшін кино түсіру ісін мемлекеттік лицензиялауды ұсынамыз. Қазақ тілінде кино түсірушілерге арнайы тіл курстарын өткізіп, әр жаңа фильм туралы кәсіби мамандардың сыни пікірлерін жариялайтын арнайы журналдар шығару қажет. Шетел киносының прокатынан түскен салықтың белгілі бір бөлігін ұлттық киноны дамытуға жұмсауды, мемлекет тапсырысын аясындағы фильмнің бәрін тек мемлекеттік тілде түсіруге заңмен міндеттеуді ұсынамыз, - деді сенатор.