Шымкенттік ОҚУШЫ көлік жүргізушісін ҰЙЫҚТАТПАЙТЫН ҚҰРЫЛҒЫ ойлап тапты

Жол-көлік оқиғаларының ең жиі кездесетін себептерінің бірі – жүргізушінің қалғып кетуі. Түнгі сапар, ұзақ жол, монотонды қозғалыс адамның назарын әлсіретіп, бір сәттік көз ілу ауыр жағдайға әкелуі мүмкін.

Осындай қайғылы жағдай жас қазақстандық өнертапқыштың өмірін түбегейлі өзгертті. Бұл ерекше жобаның авторы — 10-сынып оқушысы Ернар Дәулет. Бірнеше жыл бұрын ол ағасын жол апатында жоғалтқан. Жүргізуші шаршаудың әсерінен қалғып кеткендіктен, көлік бақылаудан шығып, апаттан аман қалу мүмкін болмапты.

Бұл оқиға балаға қатты әсер етіп, дәл сондай қателік басқа адамдардың басына түспесін деген мақсатпен ол өз күшімен жүргізушіні ұйықтатпайтын шағын қауіпсіздік құрылғысын ойлап табуға кіріскен.

Ердәулет жасаған құрылғының негізгі қызметі – адамның қалғып бара жатқанын ерте кезеңде анықтап, жүргізушіні дереу ояту. Ол көздің қозғалысын бақылайтын шағын сенсорлар мен бастың еңкеюін, дене қозғалысының баяулауын тіркейтін жүйені біріктірген. Жүргізушінің көз қабағы жиі жабылып, жыпылықтау сирек бола бастаса немесе басы төмен иілсе, құрылғы дереу күшті дыбыс шығарып, жарық сигналын береді. Егер адам сол сигналға жауап бермесе, рульге немесе орындыққа діріл қосылады. Құрылғының кей нұсқасында апаттық тежеу жүйесін іске қосу мүмкіндігі де бар, яғни жүргізуші әрекет етпеген жағдайда көлік біртіндеп баяулап, қауіп деңгейін төмендетеді.

Жас өнертапқыштың айтуынша, құрылғыны жасауға негізгі түрткі болған – ағасының өлімі. Ол өз сөзінде:

«Егер менің құрастырған құрылғым бір адамның өмірін сақтап қалса да, ең үлкен мақсатым орындалды»,- дейді.

Жобаның бастапқы нұсқасы мектеп зертханасында жасалғанымен, қазір бірнеше стартап орталығы оның идеясын қолдап, әрі қарай жетілдіруге қызығушылық танытып отыр. Сарапшылар мұндай құрылғылардың болашағы зор екенін айтады, себебі кәсіби жүргізушілер, жүк көлігі иелері, такси қызметкерлері ұзақ жолда жиі шаршайды, ал қолжетімді әрі шағын қауіпсіздік құрылғысы көптеген апаттың алдын алуға мүмкіндік береді.

Жол қауіпсіздігі саласының мамандары да баланың идеясын жоғары бағалап отыр. Әлемде ұйқымен күресуге арналған заманауи жүйелер бар болғанымен, олардың көпшілігі қымбат және барлық көлікке қол жетімді емес. Ал отандық өнертапқыштың шешімі – қарапайым, арзан және кез келген жүргізуші пайдалана алатын құрал. Әлеуметтік желілерде де жоба үлкен қолдау тауып, қолданушылар мұндай құрылғылардың елімізде кең таралуы қажеттігін айтып жатыр. Қазір жоба авторына халықаралық ұйымдардан ұсыныстар түсіп, құрылғыны патенттеу және өндірістік деңгейге шығару мәселесі қарастырылып жатыр.

Бұл оқиға – қайғыны үмітке айналдырудың жарқын мысалы. Ағасын жоғалтқан бала өз мұңын қоғамға пайдалы, адам өмірін сақтауға бағытталған үлкен іске айналдырды. Жүргізушілердің шаршауын алдын ала анықтайтын оның құрылғысы жүздеген адамның өмірін сақтап қалуы мүмкін. Жолдағы қауіпсіздік тек заманауи технологияға емес, жүректен шыққан ізгі ниетке де байланысты екенін бұл өнертабыс тағы бір рет дәлелдеп отыр.