Қазақстанда қабылданған 95-95-95 стратегиясы бойынша 2030 жылға қарай АИТВ-мен өмір сүретін адамдардың 95 пайызы өз диагнозын білуі, 95 пайызы ем қабылдауы және 95 пайызы вирусты бақылауда ұстауы тиіс. Бұл мақсатқа жетуде жүкті әйелдер мен жаңа босанған аналардың тестілеуден өтуі маңызды рөл атқарады.
Шымкент қаласында ана мен бала денсаулығын қорғауға бағытталған жаңа қадам жасалуда. Енді жүкті әйелдер мен жаңа босанған аналар АИТВ-инфекциясына тестілеуден үй жағдайында өте алады. Бұл әдіс олардың өз денсаулығына ғана емес, нәрестелердің болашағына да қауіпсіздікті қамтамасыз етеді.
Дәрігерлердің айтуынша, АИТВ-ны ерте анықтау – ананың денсаулығы үшін ғана емес, баланың өмірін сақтау үшін де шешуші рөл атқарады. Егер вирус уақтылы анықталса, антиретровирустық (АРВ) препараттарын қабылдау мерзімінде басталып, анадан балаға жұқтыру қаупі айтарлықтай төмендейді. Әлемдік тәжірибе көрсеткендей, алдын алу шараларын дер кезінде қолданған жағдайда нәрестеге инфекция берілу ықтималдығы 2 пайыздан төмен болады.
Бұрын жүкті әйелдер міндетті түрде медициналық мекемелерге барып, бірнеше күн күту арқылы ғана нәтижеге қол жеткізетін. Ал енді Шымкентте енгізіліп жатқан экспресс-тест әдісі небәрі 15–20 минут ішінде нәтиже береді. Оның үстіне талдау үшін күрделі құралдар немесе дәрігер көмегі қажет емес, тестіні үй жағдайында да жасауға мүмкіндік бар.
Өзін-өзі тестілеудің екі түрі қолжетімді:
- Қан арқылы анықтау әдісі – саусақтан бір тамшы қан алынады. Бұл дәлірек нәтиже береді.
- Сілекей арқылы анықтау әдісі – ең ыңғайлысы. Арнайы қасықша ауыз қуысының ішкі бетімен жанастырылып, ерітіндісі бар пробиркаға салынады. Бар болғаны 20 минутта нәтиже дайын болады.
Бұл тәсіл әсіресе жаңа босанған аналар үшін қолайлы. Себебі босанғаннан кейін әйелдер көбіне медициналық ұйымдарға жиі баруға қиналады немесе уақыт тапшылығына тап болады. Ал экспресс-тест олардың үй жағдайында-ақ өз денсаулығын бақылап, нәрестесін қауіптен қорғауына жол ашады.
Сонымен қатар, жүкті әйелдер үшін де өзін-өзі тестілеу үлкен мүмкіндік болып отыр. Жүктілік кезеңінде ананың денсаулығы тікелей болашақ баланың жағдайына әсер ететіндіктен, АИТВ-ны ерте анықтау ерекше маңызға ие. Дәрігерлер жүктіліктің алғашқы айларынан бастап әйелдерге тест тапсыруды ұсынады, ал үйде жасалатын экспресс-тест бұл процесті жеңілдетеді.
Шымкент қалалық ЖИТС орталығы мамандарының мәліметінше, жаңа әдіс пилоттық жоба ретінде босанған әйелдер арасында қолданыла бастады. Бұл бастама аясында жас аналарға тегін тестілер ұсынылуда. Мақсат – аналардың денсаулығын қорғау арқылы нәрестелерді де инфекциядан сақтап қалу.
Қазақстанда қабылданған 95-95-95 стратегиясы бойынша 2030 жылға қарай АИТВ-мен өмір сүретін адамдардың 95 пайызы өз диагнозын білуі, 95 пайызы ем қабылдауы және 95 пайызы вирусты бақылауда ұстауы тиіс. Бұл мақсатқа жетуде жүкті әйелдер мен жаңа босанған аналардың тестілеуден өтуі маңызды рөл атқарады.
Мамандардың айтуынша, қоғамдағы кейбір әйелдер медициналық ұйымға барудан ұялады немесе уақыт таба алмайды. Өзін-өзі тестілеу осындай аналарға қолжетімді әрі ыңғайлы шешім болып отыр. Сонымен бірге бұл әдіс балалардың денсаулығын қорғаудың қосымша кепілі саналады.
Жаңа бастама Шымкенттегі ана мен бала денсаулығын қорғау ісіне тың серпін беріп, болашақ ұрпақтың өмір сапасын арттыруға бағытталған маңызды қадам болып отыр.
