Қазақстандық коронавирусқа қарсы вакцинаны адамдарға егуді қыркүйек айынан бастайды

ҚР Білім және ғылым министрлігі ғылым комитетінің билогиялық қауіпсіздік проблемалары ғылыми-зерттеу институты наурыз айының соңында алғашқы вакцинаны әзірлеуді бастады.

"Мамыр айында ДДҰ-ға тіркеуге берілді. Мемлекет тапсырысы-ғылыми-техникалық бағдарлама, біз мемлекетке бес вакцина әзірлеуді ұсындық", - деді зертхана меңгерушісі, ветеринария ғылымдарының докторы Леспек Кутумбетов.

Ол әзірленген вакциналар бірнеше түрге бөлінетінін айтты: белсенді емес вакцина, қосалқы вакцина, екі векторлық вакцина, тірі вакцина.

"Әлемде бірде-бір кәсіпорын бір жерде сонша вакцина дайындамайды. Біздің институтта өте жақсы мамандар жиналды. Ең сәттісі - белсенді емес вакцина. Дәл осындай вакцина Қытайда дайындалады, олар бірнеше ай бұрын жұмыс істей бастады, кесте бойынша озып кетті. Оны Ресейде де дайындайды", - деді ғалым.

Леспек Күтүмбетовтың айтуынша, қазір тек белсенді емес вакцина дайын, қалғандары бойынша жұмыс жалғасуда.

Ол вакцинаның бірінші түрі қалай жасалғанын түсіндірді.

"Вирус алынады, ол тамырларда организмнен тыс жасуша культурасында белгілі бір жағдайда өсіріледі. Содан кейін бұл вирус өлтіріліп, адъювант қосылып, вакцина ретінде беріледі. Инактивациядан кейін вирустарды ағзаға теріс әсер етуі мүмкін бөгде ақуыздардан тазарту жүргізіледі", - деп түсіндірді Күтүмбетов.

Ғалым белсенді емес вакцина клиникаға дейінгі сынақтардан өтетінін айтты. Оның айтуынша, тышқандарда, хомяктар мен паромдарда зертханалық сынақтар сәтті өтті. Қазір зерттеу маймылдарда жүргізілуде. Сонымен қатар, вакцина Алматыдағы сараптама орталығында тексеріледі.

"Бұл сұйық, түссіз, вакцинаның құрамындағы иммуностимулятор болып табылатын кішкентай ақ тұнба. Вакцина мүлдем зиянсыз, иық аймағында бұлшықет ішіне 0,5 миллилитр көлемінде енгізіледі. Шприцпен енгізіледі, бұл ауыртпалықсыз. Адамдар әртүрлі, мүмкін біреудің ісінуі, қызаруы болады", - деді вакцинаны әзірлеуші.

Леспек Күтүмбетов вакцинациядан кейін екі апта ішінде иммунитет дамып, жасушалық және гуморальды иммундық факторлардың дамуы басталатынын айтты. Екі-үш апта ішінде денеде толық иммунитет, ауруға иммунитет дамуы керек.

"Сынақтан өтушілер толық клиникалық тексеруден өтуі керек. Денсаулық жағдайы тіркеледі және сипатталады. Әрине, коронавирусқа байланысты тесттен өтеді. Тесттің теріс нәтижесі болуы керек немесе адам мұлде ауырмаған, жұқтырмаған болуы керек", - деп атап өтті ғалым.

Күтүмбетов вакцинаны өзі сынап көргенін және теріс факторларды анықтамағанын айтты.

"Мен барлық нәтижелерді айта алмаймын, бірақ маймылдар ыңғайсыздық сезінбеді, ашуланбады, айқайламады. Олардың қаны қалыпты. Маймылдарда жақсы өтті. Мен инъекциядан кейін алған нәтижелер сияқты", - деді ол.

Әзірлеушінің айтуынша, қыркүйек айында вакцинаны адамдар тексере бастайды.

"Бірінші кезең 40-44 еріктіге әсер етеді. Кейінірек 20-50 жас аралығындағы адамдардың көбірек санын қамтитын екінші кезең болады. Осыдан кейін, менің ойымша, денсаулық сақтау министрлігі жаппай қолдануға жақсы мүмкіндік береді", - деді ғалым.

Сонымен қатар, жыл соңына дейін жаппай қолдану үшін вакцина өндірісі күтілетінін, бірақ нақты мерзім туралы айтуға ерте екен ескертті.

"ДДСҰ тіркеген біздің екінші вакцина - қосалқы. Вакцинаның толық жасалып бітуіне аз қалды. Оны зертханалық жануарларда сынауды бастады. Содан кейін екі векторлық вакцина қосылады, соңғысы тірі болады. Біз процесті тездетуге тырысамыз. Демалыссыз және үзілісіз жұмыс істеп жатырмыз", - деп қорытындылады Леспек Күтүмбетов.