Қазақстанда онкологиялық көмек сапасын қалай жақсартуға болады

15.02.2023 15:01

1 797

Қазақстанда 2020 жылы қатерлі ісіктің 35 мыңнан астам жаңа жағдайы анықталды, бес жылда таралуы 87000-нан астам жағдайды құрады.

Жыл сайын 4 ақпанда Дүниежүзілік қатерлі ісікке қарсы күрес күні атап өтіледі. Бұл күнді 2005 жылы Халықаралық онкологиялық ауруларға қарсы күрес жөніндегі одақ (Union for International Cancer Control (UICC)) онкологиялық аурулардың ауыртпалығы, оларды диагностикалау, алдын алу және емдеу әдістері туралы хабардарлықты арттыру мақсатында бекітті. Бұл бастаманы Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы (ДДҰ) және Қатерлі ісікті зерттеу жөніндегі халықаралық агенттік қолдайды.

Жыл сайынғы науқанның негізгі тақырыбы екінші жыл қатарынан «Close the care gap»: онкологиялық аурулары бар пациенттердің тұрғылықты жеріне, жасына, этникалық тегіне немесе нәсіліне қарамастан оларды сапалы медициналық көмекке тең қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін кедергілерді жою болып отыр.

ДДҰ статистикасына сәйкес, 2020 жылы қатерлі ісіктің 19 миллионнан астам жаңа жағдайы анықталды және онкопатологияның барлық түрінде 10 миллионға жуық өлім-жітім тіркелді . Өлім-жітім деңгейі бойынша жетекші: өкпе қатерлі ісігі (шамамен 1,8 миллион өлім жағдайы), колоректальды қатерлі ісік (шамамен 900 мың өлім), сондай-ақ бауыр қатерлі ісігі (830 мыңнан астам адамның өмірі), асқазан қатерлі ісігі (700 мыңнан астам) және сүт безінің қатерлі ісігі (шамамен 700 мың).

Қазақстанда 2020 жылы қатерлі ісіктің 35 мыңнан астам жаңа жағдайы анықталды, бес жылда таралуы 87000-нан астам жағдайды құрады. Бұл ретте онкологиялық аурулардың салдарынан болатын өлім-жітім айтарлықтай жоғары деңгейде болды – тек 2020 жылы 20 мыңнан астам өлім-жітім болды2. Ең көп таралған онкопатологиялардың үштігіне өкпе қатерлі ісігі - 4642 жағдай (барлық жағдайлардың 13,1%-ы), сүт безінің қатерлі ісігі - 4390 (12,4%) және асқазан қатерлі ісігі - 3357(9,5%) кірді. Обырдың бұл түрлері қатерлі ісіктердің барлық түрлерінің ішінде көбірек «өліммен аяқталады».

Онкологиялық аурулардың ауыртпалығын азайтудың негізгі қадамдарының бірі - ауруларды ерте диагностикалау және емдеуді уақтылы тағайындау, өйткені онкопатологияны кеш сатысында анықтаған кезде өміршеңдік деңгейі өте төмен болады. Сондықтан онкологиялық аурулар, қауіп факторлары және олардың белгілері туралы халықтың хабардарлығын арттыру, сондай-ақ диагностиканың заманауи әдістеріне тең қолжетімділікті қамтамасыз ету, скринингтерді енгізу және қатерлі ісіктерді емдеудің заманауи әдістерімен қамтамасыз ету өте маңызды.

Қазақстан үшін қатерлі ісіктері бар пациенттерге көмек көрсетуде бірқатар кедергілер өзекті болып қала береді. Ұлттық ғылыми онкологиялық орталық сарапшыларының талдауы Қазақстан Республикасында ҚР Денсаулық сақтау министрлігі мен ҚазОРҒЗИ ұсынған аурушаңдық, өлім-жітім және басқа да көрсеткіштер бойынша статистикалық деректер мен ДДҰ-ның (Қатерлі ісікті зерттеу жөніндегі халықаралық агенттіктің) бағалау деректері әртүрлі екенін көрсетті, бұл кейбір онкологиялық ауруларды анықтау, халықты скринингпен жеткіліксіз қамту, диагностикалау мен емдеудің жоғары технологиялық әдістеріне қолжетімділіктің шектеулі болу проблемалары, сондай-ақ кәсіби кадрлардың жетіспеушілігі туралы куәландыруы мүмкін .

«Әрбір бесінші адамның өмірінде қатерлі ісік диагнозы қойылады. Онкологиялық аурулардың метастатикалық формалары іс жүзінде емделмейтін аурулар болып қала береді, сондықтан диагностика мүмкіндіктерін кеңейту, медициналық көмектің сапасын, мамандардың білімін және халықтың хабардарлығын арттыру өте маңызды.

Pfizer-де біз онкологиялық аурулардың кең ауқымын емдеудің инновациялық әдістерін әзірлеуге және бүкіл әлем бойынша пациенттерге компанияның препараттарына қолжетімділікті қамтамасыз етуге назар аударамыз. Біз қатерлі ісік биологиясы туралы білімімізді кеңейтуге, сондай-ақ оны онкологиялық пациенттерге арналған жоғары тиімді емдік дәрі-дәрмектерге айналдыруға тырысамыз. Бізді негізгі қызығушылығымызды тудыратын салаларға мыналар кіреді: ісік жасушаларының биологиясы, дербестендірілген медицина, таргетті терапия және иммуноонкология. Жыл сайын қатерлі ісікке қарсы күрестің жалпы ісіне қосқан үлесіміз артып келеді, сонымен бірге біз қол жеткізген жетістіктермен тоқтап қалмаймыз», – деп түсіндірді Pfizer компаниясының Қазақстан Республикасындағы, Кавказ және Орта Азия аймағындағы медициналық директоры Зарина Кожахметова.

Онкологиялық ауруларды емдеудің қазіргі заманғы тұжырымдамасы халықаралық және ұлттық нұсқаулықтарды ұстануды, инновациялық терапияны, оның ішінде таргетті және иммуноонкологиялық әсерді қолдануды білдіреді. Pfizer компаниясы сүт безінің қатерлі ісігі, өкпе қатерлі ісігі, бүйрек және простата қатерлі ісігі, сондай-ақ онкогематологиялық ауруларды қоса алғанда, 30-дан астам көрсеткіш бойынша онкологиялық ауруларды емдеуге арналған дәрілік заттардың кең портфелі бар әлемдегі жетекші биофармацевтикалық компаниялардың бірі болып табылады. Ғылымдағы жетістіктер әр түрлі қатерлі ісікпен ауыратын пациенттердің өмірін едәуір ұзартатын жаңа дәрілік препараттар кластарының жасалуына әкелді. Зерттеу зертханаларында үнемі қатерлі ісік жасушаларына әсер ету жолдары іздестіріліп отырады, соның нәтижесінде инновациялық препараттардың тізімі толықтырылады.

Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі бағдарламасы мен «Қазақстан халқына» атты қоғамдық қорының шеңберінде Қазақстанда стационар деңгейінде сүт безінің қатерлі ісігін, өкпе қатерлі ісігін және бүйрек қатерлі ісігін емдеуде компанияның таргетті препараттары қолжетімді. Амбулаториялық көмек деңгейінде жаңа препараттарға қолжетімділікті кеңейтуде қиындықтар сақталуда.

«Онкологиялық аурулар бұрынғысынша адамзат үшін үлкен сын-қатер болады. Бұл орасан зор экономикалық шығын, сондай-ақ денсаулық сақтау жүйесіне үлкен жүктеме,әрі науқас пен оның жақындары үшін ең ауыр сынақ. Қазақстанда онкологиялық аурулардың ауыртпалығын азайту үшін біз кешенді әрекет етуіміз керек. Қолда бар диагностикалық құрал-жабдықтарды жаңғырту, ісік түріне қарай нақты пациентке сәйкес келетін дербестендірілген терапияны таңдау мақсатында диагностиканы кеңейту, сәулелік емдеуді жетілдіру, хирургиялық әдістерді дамыту, ядролық медицина орталықтарын ұйымдастыру, қазіргі заманғы онкологиялық орталықтарды құру, жаңа буын кадрларын даярлау, ісікке қарсы, оның ішінде балаларға арналған жаңа дәрілік заттардың қолжетімділігін арттыру қажет. Сонымен қатар онкологиялық қауымдастықты одан әрі дамыту, онкологтардың белсенділігін арттыру, олардың халықаралық қауымдастықтарға мүшелігі және ғылыми жетістіктерге, сондай-ақ пациенттерге жоғары сапалы күтімді қамтамасыз етуге бағытталған пациент ұйымдарын дамыту маңызды басымдық болып табылады», – деп атап өтті медицина ғылымдарының докторы, Қазақстан Республикасы Ұлттық Ғылым Академиясының академигі, Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институтының директоры, ҚР Денсаулық сақтау министрлігінің штаттан тыс бас онкологы, ҚР Онкологтар қауымдастығының президенті, Қатерлі ісікке қарсы күрес жөніндегі халықаралық одақтың (UICC), Еуропалық медициналық онкология қоғамының (ESMO) және Американдық клиникалық онкология қоғамының (ASCO), Жыныстық жолмен берілетін инфекциялар мен неоплазия жөніндегі Азия-Мұхит зерттеу ұйымының (AOGIN) мүшесі Диляра Радиковна Кайдарова.