​Келіннің бетін ОҚТАУмен немесе ҚАМШЫмен ашуда сыр бар ма?

ото: inbusiness.kz

Қазақтың салты жалпы жұртқа ортақ болғанымен, еліміздің оңтүстік, солтүстік, батыс, шығыс өңірлерінің өмір салтына байланысты әртүрлі өзгешіліктер бар.

Мысалы, отбасына жаңа адам қосылып, жас келіннің бетін ашу рәсімін әр өңір әр түрлі орындайды.

Оңтүстікте беташар рәсімін жасау барысында жас келіннің екі жағынан сол әулеттің бетке ұстар екі келіні сүйеп, оған бағыт-бағдар береді. Жаңа түскен жас келін осы абысындарының жолын қуып, әулетке сыйлы келін атансын, бала сүйіп, әулетке тастай батып, судай сіңсін деген жақсы ниет.

Жас келіннің бетін жапқан үлкен орамалдың ұшына оқтауға ақша түйілген ақ орамал байлап, оны үйленбеген қайныларының бірі ұстап тұрады.

Беташар аяқталған соң, ақша түйілген орамалды «жұғысты болсын!» деген ниетпен оқтау ұстаған жігіт алады. Ал оқтауды енесі жаңа түскен келінге табыстайды. «Енді сен осы әулеттің бір мүшесі болдың, оқтаудың иесі өзіңсің» деген мағына.

Ал батыс пен солтүстік өңірлерде оқтаудың орнына қамшы байлайды. Беташар рәсімінің куәсі болып жүрсек те, дәл осындай ырымдардың астарына үңіліп, мән беріп жүрген адам аз.

Қамшыны бес-алты жастағы ер бала ұстап тұрады. Беташар рәсімі аяқталған соң, дәл солай орамалдың ұшындағы тиынды кішкентай балаға ұстатып, қамшыны жаңа үйленген жігітке табыстайды.

Бұл «ендігі жерде әулеттің қамшы ұстайтын ұл перзенті өмірге келсін!» деген наным-сенім.

Кей жерлерде тіпті, келіннің бетін ашатын жігіт беташар айтылып біткен соң, домбырасымен орамалды көтерген. «Келіннің бетін кім ашса, сол ыстық» деген мақалға сәйкес, келіннің ең алғашқы көрген адамы енесі болсын, ене мен келін бір-біріне ыстық болсын, тату-тәтті болсын деп ең алғаш енесіне келінінің бетін аштыратын сәттер де көп.

Ал ақ орамалды келіннің қадамы құт болсын, жолы ақ болсын деген ырыммен байлайды. Кей жерлерде қызыл орамал байлайтын да дәстүр бар. бұл да салтымызға қайшы емес, қызыл орамал жас келінді тіл-көзден сақтайды деп ырымдайды.

Солтүстікте келіннің қолтығынан сүйеп, демеп тұратын абысындары тұрмайды. Үлкен шәркейдің төрт бұрышынан ұстап, келін сәлем салатын мезетке жеткенде сол орамалды төрт бұрышынан жоғары көтереді.

Беташар рәсімі аяқталып, келген қонақтар тарқаған соң, сол үйдің ең жақын деген туыстары қалып, жаңа түскен жас келін оларға шәй ұсынады.

Бұл салтты «келін шай» деп атаған. Бұл салт еліміздің барлық өңірінде дерлік сақталған.

Дайындаған: Г.Жұмаділдаева,

ERNUR.KZ

Тағы да оқыңыз:

«Бір жасыңыз ҚҰТТЫ БОЛСЫН!» - көрісу күні айтылатын ең жақсы тілек

«Сүйіндір» деген салт бар