Қазақстанның ауыл шаруашылығы жылына 4 млрд долларға дейін жоғалтады – Экология министрлігі

ERNUR.KZ. Қазақстанның ауыл шаруашылығы секторы жер өнімділігінің төмендігінен жылына $1,5-4 млрд жоғалтады. Мұндай мәліметтерді экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі жариялады, деп жазады azattyq-ruhy.kz.

"2060 жылға дейін Қазақстанның көміртегі бейтараптығына қол жеткізу доктринасына" сәйкес ауыл шаруашылығы жерлерінің үштен бір бөлігі тозған немесе тозу шегінде тұр. 10 млн га-дан астам ықтимал егістік жерлер қараусыз қалған. Осыған байланысты жыл сайынғы шығындар тек 2030 жылға қарай өседі.

"Қазақстанның барлық жер алаңының 66% шөлейттенуге бейім. Елді мекендердің маңындағы жайылымдар шамадан тыс мал жаюдан зардап шегеді (шамамен 20 млн га), ал шалғай аудандарда мал жаю іс жүзінде жүргізілмейді", - деді экология министрлігінде.

Министрлікте ауыл және орман шаруашылығы елдің жалпыішкі өнімнің шамамен 5%-ын қамтамасыз етеді және жалпы жұмыспен қамтудың 15%-дан астамын құрайды деп қосты. Сондай-ақ, халықтың 40%-дан астамы ауылдық жерлерде тұрады.

Сонымен қатар, сала жұмыспен қамту және азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ететіндіктен, басты басымдықтардың бірі болып табылады. Бұл ретте климаттың өзгеру салдарын жұмсарту қажет, өйткені Қазақстанда парниктік газдар шығарындыларының (ПГ) елеулі үлесі ауыл шаруашылығына тиесілі – 9,1%, оның ішінде мал шаруашылығынан шығарындылар – 5,7%. Бұл көрсеткіш жыл сайын өсіп келеді. Ауыл шаруашылығы және де ұлттық су тұтынудың үштен екі бөлігін құрайды.

Алайда, қаржыландыруға шектеулі қол жетімділік көптеген фермерлерге экология тұрғысынан таза болуға кедергі келтіруде. Себебі, олардың инфрақұрылымының 80%-дан астамы ескірген. Бұл ретте Қазақстандағы ауыл шаруашылығы жерлерінің тек 1%-ы ғана органикалық өндіріс үшін пайдаланылады.

Ұсақ фермерлерге ет пен сүт өндірісінің 80%-ы тиесілі. Ал ірі мал шаруашылығындағы үлестің 16%-ы тиесілі. Бұл ретте олар 2019 жылы сектордағы өнімнің жалпы құнының төрттен бір бөлігін қамтамасыз етті. Өсімдік шаруашылығындағы табысты фермерлерге өнім өндірісінің 32%-ы тиесілі. Өз кезегінде, көпшілігі күнкөріс шаруашылығын жүргізетін ауылдық үй шаруашылықтары 2019 жылы өсімдік шаруашылығы өнімдері құнының 27%-ын және мал шаруашылығы өнімдері құнының 66%-ын өндірді. Өнімнің қалған бөлігін фермерлер өндіреді, олардың үлесіне өсімдік шаруашылығы өндірісінің 41%-ы және мал шаруашылығының 18%-ы тиесілі.

"Орташа ауылшаруашылық кәсіпорындары бұл салада мүлдем жоқ. Азық-түлік, генетика, қоректік заттар, кеңес беру қызметтері, маркетинг және буып-түю, сақтау, салқындату және мұздату, механикаландыру, ветеринарлық қызметтер сияқты технологиялар мен қызметтерге қол жетімділік ұсақ өндірушілер үшін мүлдем жоқ. Ол ірі өндірушілердің өз күшімен жүзеге асырылады. Тек олар қаржы нарықтарына және қаржы өнімдеріне қол жеткізе алады. Қаржыландырудың, әсіресе микроқаржыландырудың қол жетімділігінің артуы ұсақ фермерлер мен жалпы ауылдық жерлердің жағдайын жақсарта алады", - деп атап өтті экология министрлігінде.

Орман қорына көшкеннен кейін министрлік оның 30,1 млн га орман екенін хабарлады. 2025 жылға қарай 2 млр-тан астам ағаш отырғызу жоспарлануда, бұл климаттың өзгеруіне және ауыл шаруашылығына біршама әсер етуі мүмкін.