Көптеген студенттер 2-3 курсқа келгенде өз мамандығына деген қызығушылықтың азайғанын, тіпті бұл таңдаудың қате болғанын сезінеді...
Студенттік өмір – адамның болашаққа қадам басатын ең маңызды кезеңдерінің бірі. Бұл кезеңде жастар өздері таңдаған мамандықты тереңірек зерттеп, оның шынымен өз жүрегіне жақын не алыс екенін түсіне бастайды. Алайда көптеген студенттер 2-3 курсқа келгенде өз мамандығына деген қызығушылықтың азайғанын, тіпті бұл таңдаудың қате болғанын сезінеді.
Мұндай жағдайға түскен студенттер өздерін тығырыққа тірелгендей сезінуі мүмкін. Бір жағынан, олар бірнеше жылын осы мамандыққа арнады, ал екінші жағынан, болашақта өздерін осы салада елестете алмайды. Бұл мәселе қоғамда кеңінен таралған, бірақ оған уақытылы дұрыс шешім қабылдау арқылы шығуға болады.
Неге студенттер мамандық таңдауда қателеседі?
Көп жағдайда жастар мамандықты таңдағанда өздерінің қызығушылықтары мен қабілеттеріне емес, сыртқы факторларға сүйенеді. Бұл факторлар мыналар болуы мүмкін:
- Ата-ана мен жақындардың ықпалы – кейде ата-аналар өз балаларының қандай мамандықты таңдауы керектігін шешіп қояды.
- Қоғамдық көзқарас – «беделді» немесе «жалақысы жоғары» мамандықтарға деген сұраныс.
- Кәсіби бағдардың жеткіліксіздігі – мектеп қабырғасында оқушыларға нақты бағыт-бағдар берілмеуі.
- Өз-өзіңді дұрыс танымау – болашақ мамандықтың қыр-сырын білмеу, өз мүмкіндіктерін дұрыс бағаламау.
Студенттер не дейді?
Шымкент қаласындағы Ташенов атындағы университетінің 3-курс студенті Д.Әлиев былай дейді:
"Мен техникалық мамандық бойынша оқып жүрмін, бірақ бұл саланың маған қызық емес екенін енді түсіндім. Әке-шешемнің айтуымен осы бағытты таңдаған едім. Қазір өзімді бұл салада елестете алмаймын, бірақ басқа мамандыққа ауысу да кеш сияқты..."
ОҚМПУ-дің 2-курс студенті А.Сапарова да осыған ұқсас ойда:
"Мен мұғалімдік мамандықты таңдадым, бірақ өзімді болашақ педагог ретінде көре алмаймын. Енді не істеу керектігін білмеймін. Жаңа мамандыққа ауысу туралы ойландым, бірақ ата-анам бұған қарсы. Осы жағдайдан шығудың жолын іздеп жүрмін..."
Мамандықты өзгертуге ешқашан кеш емес!
Мамандық таңдауда қателесу – қалыпты жағдай. Ең бастысы, оны уақытылы түсініп, дұрыс шешім қабылдау. Егер студент өз таңдауының дұрыс емес екенін сезсе, келесі қадамдарды жасауға болады:
- Өзін талдау – шынайы қызығушылықтары мен қабілеттерін анықтау.
- Мамандық ауыстыру мүмкіндігін зерттеу – университет ішінде немесе басқа оқу орындарында мамандық ауыстыру мүмкін бе?
- Қосымша курстар оқу – қазіргі мамандығын ұнатпаса да, басқа бағытта білімін жетілдіруге мүмкіндік бар.
- Тәжірибе жинақтау – Қызықтырған салада волонтерлік немесе практикадан өту.
- Маманнан кеңес алу – Психолог, коуч немесе академиялық кеңесшілерден көмек сұрау.
Бұл мәселе жөнінде ОҚМПУ профессоры, педагогика ғылымдарының докторы Гүлмира Тұрсыновамен сұхбаттастық. Ол былай дейді:
"Көп студенттер мамандық таңдау кезінде өздерінің ұзақ мерзімді болашағын емес, қысқа мерзімді факторларды ойлайды. Бірақ мамандықты толықтай ауыстырмас бұрын, оған басқа қырынан қарап көру керек. Кейде студент өз мамандығын жақсы танып-білмегендіктен ғана қызықсыз болып көрінеді. Егер шын мәнінде басқа салаға қызығушылық басым болса, онда білімін кеңейтудің қосымша жолдарын қарастырған жөн. Ең бастысы – студенттің бақытты әрі өз ісіне қанағаттанған маман болуы."
Жаңа мүмкіндіктерді қарастыру керек...
Бүгінде студенттер үшін жаңа мамандықты меңгеру әлдеқайда жеңіл. Онлайн курстар, қосымша білім беру бағдарламалары, сертификаттық оқыту жүйелері арқылы әркім өзіне жақын саланы зерттеп, жаңа бағытта дамуға мүмкіндік алады.
Сондай-ақ, кейбір университеттер мамандық ауыстыруға немесе қосымша мамандық меңгеруге жағдай жасайды. Сондықтан студенттер өз университетінің академиялық саясатымен танысып, басқа мүмкіндіктерді қарастыруы қажет.
Мамандық таңдауда қателесу – трагедия емес. Ең бастысы, уақытты жоғалтпай, дұрыс шешім қабылдау. Қазіргі таңда онлайн білім беру платформалары, қосымша курстар, икемді оқу бағдарламалары арқылы өзіңді жаңа қырынан тану мүмкіндігі көп. Ал ата-ана, оқытушылар мен қоғам тарапынан студенттің шешімін қолдау – болашақ маманның өзін табуына үлкен көмек болмақ.
